ҚР ЕК-нің 14-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының бұзылуына кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 14 бабына түсініктеме
- Түсініктеме берілген мақалада еңбек заңнамасын бұзуға кінәлі қызметкерлердің жауапкершілігі қарастырылған. Құқық қолдану тәжірибесінде жауапкершіліктің келесі түрлері дамыған: тәртіптік, материалдық, әкімшілік және қылмыстық. Мазмұнына, сипатына, себепті зиян мен кінәнің дәрежесіне қарай жауаптылықтың тиісті түрі мен шарасы туындайды. Бұл жағдайда заңды жауапкершіліктің субъектілері қызметкерлер мен жұмыс берушілер болып табылады.
- Тәртіптік жауапкершілік – заңды жауапкершіліктің бір түрі. Жауапкершіліктің бұл түрі тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін туындайды, оның ерекше белгілері:
а) ұйымның еңбек тәртібін әлеуметтік зиянсыз бұзу;
б) осы жұмыс берушімен еңбек қатынастарында болатын қызметкер жасаған бұзушылық;
в) қызметкердің өз еңбек функциясын заңсыз және кінәлі түрде орындамауынан көрінетін бұзушылық;
г) кінә мен қызметкердің құқыққа қарсы әрекеті немесе әрекетсіздігі арасындағы себепті байланыс. Еңбек тәртібін бұзғаны үшін, яғни. Еңбек міндеттерін заңсыз кінәлі орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін жұмыс беруші Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде көзделген тәртіптік жазаларды жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шарты бұзылғанға дейін қолдануға құқылы. бапта көзделген. 54 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі …н (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 72-75-баптарына түсіндірмені қараңыз) .
- Заңнама мемлекеттік қызметшілерге тәртіптік жаза қолданудың түрлері мен тәртібін белгілейді, тәртіптік теріс қылық, тәртіптік жаза, қызметтік тергеу ұғымдарын түсіндіреді, сондай-ақ мемлекеттік органдардың тәртіптік комиссияларының ұйымдастырылуы мен қызметін ашып көрсетеді. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерге тәртіптік жаза қолдану ережесі Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы 31 желтоқсандағы N 321 Жарлығымен бекітілген (ҚР ПҮАЖ-ы, 1999 ж. N 58, 56-бап). Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiлер тәртiптiк құқық бұзушылықтар жасағаны, кiнәлi өздерiнiң қызметтiк мiндеттерiн орындамағаны немесе тиiсiнше орындамағаны, қызмет бабын асыра пайдаланғаны, мемлекеттiк және еңбек тәртiбiн бұзғаны, кәсiптiк әдеп нормаларын бұзғаны, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн тәртiптiк жауаптылықта болады.
- Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде бір тарап екінші тарапқа келтірілген зиян үшін еңбек шарты тараптарының жауапкершілігі қарастырылған. Материалдық жауапкершіліктің басталу шарттары, қызметкерлердің материалдық жауапкершілігінің шектері анықталады; қызметкерлердің толық жауаптылығы жағдайлары; қызметкердің өміріне және (немесе) денсаулығына келтірілген зиян үшін жұмыс берушінің жауапкершілігі; қызметкерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы оған келтірілген зиян үшін; қызметкердің мүлкіне келтірілген зиян үшін, сондай-ақ еңбек шарты тараптарының келтірілген зиянды өтеу тәртібі (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 14-тарауына түсіндірмені қараңыз).
- Еңбек саласындағы әкімшілік жауапкершіліктің негізі болып ӘҚБтК-де көзделген құқық бұзушылықтың барлық белгілері бар әрекетті жасау табылады. Әңгіме жұмыс берушілерді немесе лауазымды тұлғаларды еңбек заңнамасын бұзғаны, жұмыс берушінің жалақыны заңда белгіленген толық көлемде және мерзімде төлемеуі, сондай-ақ айыппұлдарды есептемегені және төлемегені үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы болып отыр. төлемді кешіктіру (ӘҚБтК-нің 87-бабы), мүгедектерді әлеуметтік қорғау (ӘҚБтК-нің 87-1-бабы) және зейнетақымен қамсыздандыру (ӘҚБтК-нің 88-бабы) заңнамасын бұзғаны үшін. ; қауіпсіздік пен еңбекті қорғауды қамтамасыз ету қағидаларын бұзу (ӘҚБтК-нің 89-бабы); ұжымдық шарт жасасу және орындау тәртібін бұзу (ӘҚБтК-нің 90-93-баптары); халықты жұмыспен қамту туралы заңнаманы бұзу (ӘҚБтК-нің 94-бабы); мемлекеттік қызметке қол жеткізуге тең құқықты жүзеге асыруға кедергі жасау (ӘҚБтК-нің 95-бабы); ереуілге қатысуға немесе қатысудан бас тартуға мәжбүрлеу (ӘҚБтК-нің 97-бабы); Қазақстан Республикасында шетелдік жұмыс күшін тарту және пайдалану қағидаларын бұзу (ӘҚБтК-нің 396-бабы); Қазақстан Республикасының азаматтарын шетелде жұмысқа орналастыру бойынша заңсыз қызмет (ӘҚБтК-нің 399-бабы).
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді мамандандырылған әкімшілік соттардың судьялары және ӘҚБтК-мен уәкілеттік берілген мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары қарайды. Атап айтқанда, мемлекеттiк еңбек инспекциясы органдары әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қарайды және мүгедектердi әлеуметтiк қорғау, халықты жұмыспен қамту мәселелерi бойынша еңбек заңнамасын бұзғаны, қауiпсiздiк пен еңбектi қамтамасыз ету қағидаларын бұзғаны үшiн әкiмшiлiк жазалар қолдануға құқылы. қорғау, ұжымдық шарттарды жасасу және орындау тәртібі, ҚР-ға шетелдік жұмыс күшін тарту және пайдалану ережелерін бұзу, ҚР азаматтарын шетелде жұмысқа орналастыру бойынша заңсыз әрекеттер.
- Еңбек қатынастары саласындағы қылмыстық жауаптылық қылмыс жасағаны үшін туындайды, яғни. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде көзделген қылмыс құрамының барлық белгілерін қамтитын әрекет. Жауапкершіліктің бұл түрі жұмыскермен еңбек шартын заңсыз бұзғаны, жұмысқа қайта алу туралы сот шешімін орындамағаны, сондай-ақ азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделеріне елеулі зиян келтірген еңбек заңнамасын өзге де бұзғаны үшін туындайды; әйелдің жүктілігі негізінде еңбек шартын жасасудан не бұзудан негізсіз бас тартқаны не үш жасқа дейінгі балалары бар әйелмен еңбек шартын жасасудан немесе бұзудан негізсіз бас тартқаны үшін, осы себептер бойынша –
Басқару функцияларын жүзеге асыратын адамның ақша қаражатын өзге де мақсаттарға пайдалануына байланысты жалақыны толық көлемде және уақтылы төлеуді бірнеше рет кешіктіруі үшін қылмыстық жауаптылық белгіленеді (148-баптың 3-тармағы); Лауазымды адамның өзiнiң қызмет бабын пайдалана отырып, қоғамдық бiрлестiктердiң заңды қызметiне кедергi келтiруi, сол сияқты осы бiрлестiктердiң заңды қызметiне араласуы лауазымды адам өзiнiң қызмет бабын пайдаланып, олардың құқықтары мен заңды мүдделерiн елеулi түрде бұзуға әкеп соққаны үшiн (бап) 150 Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi); Лауазымды адамның өзiнiң қызмет бабын пайдаланып қызметкерлер өкiлдерiнiң заңды қызметiне кедергi келтiргенi, сол сияқты лауазымды адам өзiнiң қызмет бабын пайдалана отырып, олардың заңды қызметiне араласқаны үшiн – олардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан (Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 150-1-бабы); Қауіпсіздік ережелерін, өндірістік санитария және еңбекті қорғаудың өзге де ережелерін осы ережелердің сақталуын ұйымдастыруға немесе қамтамасыз етуге жауапты адам жасаған, абайсызда денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіргені үшін (Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 152-бабы). ).
Келтiрiлген зиянның (зиянның) дәрежесiне қарай тиiстi жазалау шарасы (айыппұл, бас бостандығынан айыру, заңда белгiленген мерзiмге белгiлi бiр лауазымды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыру түрiнде) қолданылады.
ҚР ЕК 14-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 14-бабында Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік қысқаша және нақты көрсетілген. Осы бапқа сәйкес еңбек заңнамасын бұзуға кінәлі тұлғалар еліміздің заңнамасына сәйкес жауапкершілікке тартылады.
Жауапкершілік құқық бұзушылықтың сипаты мен ауырлығына, сондай-ақ құқық бұзушының кінәсінің дәрежесіне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Қазақстан Республикасының заңнамасында жауапкершіліктің әкімшілік, азаматтық, тәртіптік және қылмыстық сияқты әртүрлі түрлері қарастырылған.
Мысалы, әкімшілік жауапкершілік айыппұлдар мен ескертулерді қамтуы мүмкін, ал азаматтық жауапкершілік қызметкерге немесе жұмыс берушіге келтірілген зиянды өтеуден тұруы мүмкін. Тәртіптік жауапкершілік еңбек тәртібін бұзғаны үшін ескерту, сөгіс немесе жұмыстан босату сияқты әртүрлі ықпал ету шараларын қамтуы мүмкін. Қылмыстық жауаптылық еңбекті қанау, мәжбүрлі еңбек пен балалар еңбегін пайдалану сияқты еңбек заңнамасын ерекше өрескел бұзғандарды жазалау мүмкіндігін қарастырады.
Жауапкершіліктің маңызды аспектісі бұзушылықтарды дер кезінде анықтау және кінәлілерді жауапкершілікке тарту болып табылады, мұны тиісті бақылаушы органдар, мысалы, жергілікті еңбек инспекциясы органдары, сондай-ақ сот арқылы жүзеге асыра алады.