ҚР ЕК-нің 137-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Жұмыс берушімен жұмысты өз материалдарымен және өзінің немесе жұмыс беруші бөліп беретін не жұмыс берушінің қаражаты есебінен сатып алынатын жабдықтарды, құрал-саймандар мен құрылғыларды пайдалана отырып, үйде жеке еңбегімен орындау туралы еңбек шартын жасасқан адамдар үйде жұмыс істейтін жұмыскерлер деп есептеледі.
2. Жұмыскердің жұмысты үйде орындауы еңбек шартын жасасқан кезде, еңбек шартының қолданылу мерзімі ішінде де еңбек шартына тиісті өзгерістер енгізіле отырып белгіленуі мүмкін.
3. Үйде істелетін жұмысты орындау туралы еңбек шартында:
1) жұмысты жұмыскерге меншік құқығымен тиесілі немесе жұмыс беруші бөліп беретін не жұмыс берушінің қаражаты есебінен сатып алынатын жабдықтарды, материалдарды, құрал-саймандар мен құрылғыларды пайдалана отырып орындау;
2) жұмыскерді жұмысты орындау үшін қажетті шикізатпен, материалдармен, жартылай фабрикаттармен қамтамасыз ету тәртібі мен мерзімдері;
3) жұмыскерге төленетін өтемақы және өзге де төлемдер туралы талаптар міндетті түрде көзделуге тиіс.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 137 бабына түсініктеме
- Халықаралық еңбек ұйымының «Үйдегі жұмыс туралы» № 177 конвенциясында (1996 ж.) «үй жұмысы» термині үйде жұмыс істейтін адам атқаратын жұмысты білдіреді:
- өзінің тұрғылықты жерінде немесе жұмыс берушінің өндірістік үй-жайында емес, өзі таңдаған басқа үй-жайда;
- сыйақы үшін;
- Жұмыс берушінің нұсқауы бойынша тауарларды немесе қызметтерді өндіру мақсатында, егер бұл адамның тәуелсіз жұмысшы ретінде қарастырылуы үшін қажетті дербестік пен экономикалық тәуелсіздік дәрежесі болмаса, пайдаланылатын жабдықты, материалдарды немесе басқа да материалдарды кім беретініне қарамастан ұлттық заңнамаға немесе сот шешімдеріне сәйкес.
Қызметкер мәртебесі бар адамдар әдеттегі жұмыс орнында емес, кейде үйде қызметкер ретінде жұмыс істейтіндіктен ғана үй жұмысшысы бола алмайды.
- Үйдегі жұмысшылардың басқа санаттағы жұмысшылардан негізгі айырмашылықтары:
- үйде жұмыс істейтіндер жұмыс берушінің мүддесі үшін жұмысты, бірақ жұмыс берушінің өндірістік үй-жайларындағы белгілі бір жұмыс орындарында емес, өз үйінде орындайды;
- Үй жұмысшылары өз материалдарымен және өз жабдықтарын, құрал-саймандарын және аспаптарын пайдалана отырып жұмыс істеуге құқылы.
Яғни, жұмыс беруші бұл жағдайда тармақтарда көзделген міндеттемеден босатылады. 10) баптың 2-тармағы. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 23-бабына сәйкес үйде жұмыс істейтін қызметкерлерді өз қаражаты есебінен еңбек міндеттерін орындау үшін қажетті құрал-жабдықтармен, құралдармен, техникалық құжаттамалармен және басқа да құралдармен қамтамасыз етуге міндетті.
Алайда, жұмысты материалдардан орындау және үй жұмысшысына тиесілі жабдықтарды, құралдар мен құрылғыларды пайдалану шарты міндетті емес. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағында жұмыс берушінің үйдегі жұмысты орындау үшін үй қызметкеріне материалдарды, жабдықтарды, құралдарды және аспаптарды бөлуге немесе оларды өз қаражаты есебінен сатып алуға құқығы бар.
Үйде жұмыс істейтін қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы еңбек қатынастары еңбек шартымен реттеледі, оған сәйкес қызметкер белгілі бір жұмысты (еңбек функциясын) жеке өзі орындауға, еңбек тәртібін сақтауға міндеттенеді, ал жұмыс беруші қызметкерді жұмыспен қамтамасыз етуге міндеттенеді. көзделген еңбек функциясына сәйкес Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде, Қазақстан Республикасының заңдарында және өзге де нормативтік құқықтық актілерінде, ұжымдық шартта, жұмыс берушінің актілерінде көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз ету, қызметкерге белгіленген тәртіппен жалақы төлеу. уақтылы және толық көлемде (еңбек шартының мазмұнын, талаптарын Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 28, 29-баптарын және оларға ескертулерді қараңыз).
Үй жұмысшыларымен еңбек шарты баптың нормаларына сәйкес жалпы негізде жасалады. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 32-бабына сәйкес жазбаша нысанда кемінде екі данада және тараптар қол қойған. Еңбек шартының бір данасы қызметкер мен жұмыс берушіде сақталады.
Қызметкердің еңбек шартының көшірмесін алғаны жазбаша түрде расталады.
Түсініктеме берілген баптың 2-тармағына сәйкес қызметкердің үйде жұмысты орындауы еңбек шартын жасау кезінде ғана емес, оның қолданылу мерзімі ішінде де белгіленуі мүмкін. Қызметкерді үйде жұмысқа ауыстыруға қызметкердің келісімімен жол беріледі, ол еңбек шартына және жұмыс берушінің актісіне тиісті өзгерістер енгізу арқылы ресімделеді (ҚР Еңбек кодексінің 41-бабының 2-тармағын қараңыз). Қазақстан).
ҚР ЕК 137-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 137-бабы үйде жұмыс істейтіндерге және олардың жұмыс берушілермен еңбек қатынастарының ерекшеліктеріне арналған.
- Мақаланың бірінші абзацында үйде жұмыс істейтіндер түсінігі берілген. Бұл жұмыс беруші бөлген немесе жұмыс берушінің қаражаты есебінен сатып алынған өз материалдары мен жабдықтарын пайдалана отырып, үйде жұмысты орындау үшін жұмыс берушімен еңбек шартын жасасқан адамдар. Үй жұмысшылары жұмысты жұмыс берушінің бизнесінен немесе ұйымынан тыс, әдетте өз үйінде орындайды.
- Екінші абзацта үйде жұмысты орындау еңбек шартын жасау кезінде де, еңбек шартының қолданылу мерзімі ішінде де еңбек шартына тиісті өзгерістер енгізу арқылы белгіленуі мүмкін екендігі көрсетілген. Бұл жұмыс берушілер мен қызметкерлерге еңбек қатынастарын икемді түрде реттеуге мүмкіндік береді.
- Үшінші абзац үйде жұмысты орындауға арналған еңбек шартының тараптар көздейтін міндетті талаптарын анықтайды:
- қызметкердің меншігіндегі немесе жұмыс беруші бөлген, не жұмыс берушінің қаражаты есебінен сатып алынған жабдықты, материалдарды, құралдар мен құрылғыларды пайдалану;
- жұмыскерді жұмысты орындау үшін қажетті шикізатпен, материалдармен, жартылай фабрикаттармен қамтамасыз ету тәртібі мен мерзімдері;
- қызметкерге өтемақы және басқа төлемдер.
Осылайша, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 137-бабы осы еңбек нысанының ерекшеліктерін ескере отырып және еңбек қатынастарын реттеуде әділдік пен икемділікті қамтамасыз ете отырып, үйде жұмыс істейтіндер мен жұмыс берушілер арасындағы еңбек қатынастарын реттейді. Айта кету керек, үйде жұмыс істейтін қызметкерлер де өздерінің еңбек құқықтары мен мүдделерін қорғауға құқылы және олардың еңбек қатынастары заңнамалық және шарттық талаптарға негізделуі тиіс.