ҚР ЕК-нің 24-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
Еңбек шарты бойынша жұмыскер жұмысты (еңбек функциясын) жеке өзі орындауға, еңбек тәртіптемесі қағидаларын сақтауға міндеттенеді, ал жұмыс беруші жұмыскерге келісілген еңбек функциясы бойынша жұмыс беруге, осы Кодексте, Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде, ұжымдық шартта, жұмыс берушінің актілерінде көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге, жұмыскерге уақтылы және толық мөлшерде жалақы төлеуге міндеттенеді.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 24 бабына түсініктеме
- бапқа сәйкес еңбек ету құқығы. 1966 жылы 16 желтоқсанда БҰҰ Бас Ассамблеясының 2200 А (ХХІ) қарарымен қабылданған Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы халықаралық пактінің 6-бабы әрбір адамның еңбекпен күн көру мүмкіндігіне ие болу құқығын білдіреді. еркін таңдайды немесе ол еркін келіседі.
Қазақстан Республикасының Конституциясы азаматтың негізгі құқықтарының бірі. 24 Еңбек бостандығы, қызмет пен кәсіпті еркін таңдау құқығы бекітілген. Еңбек бостандығы әркiмнiң өзiнiң жұмыс күшiн (еңбек қабiлетiн) өз бетiнше басқаруына, өз мүмкiндiктерiне, мүдделерiне, қалауларына және кәсiптiк даярлығына сәйкес жұмысты, кәсiптi таңдауға құқығы бар екендігінде тұрады.
- Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне тән қасиет еңбек шартының рөлін күшейту болып табылады. Нарық жағдайында еңбек шартының тараптары – жұмыскер мен жұмыс берушіге еңбек қатынастарының қатысушылары ретінде еңбек жағдайларын реттеуде тең мүмкіндіктер беріледі. Еңбек шарты еңбек қатынастарын даралауды, оның тараптары үшін мүмкін болатын бірден-бір жағдайларды нақтылауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, өйткені заң бойынша әрбір жеке қызметкердің еңбек жағдайын, оның жеке қабілетін анықтау, ерекшеліктерін ескеру мүмкін емес. өндіріс, сондай-ақ жұмыс берушінің қызмет түрлері.
- Осы Кодексте еңбек заңнамасына Еңбек туралы заңмен енгізілген «жеке еңбек шарты» терминінен бас тартылып, бұрын Қазақ КСР Еңбек заңдары кодексіне сәйкес қолданылып келген «еңбек шарты» термині қайтарылды.
Түсініктеме берілген мақала тармақтарда келтірілген еңбек шартының түсінігін толықтырады және белгілі бір дәрежеде нақтылайды. 39) баптың 1-тармағы. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 1-бабында: «Еңбек шарты – қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы жазбаша келісім, оған сәйкес қызметкер белгілі бір жұмысты (еңбек функциясын) жеке өзі орындауға, еңбек тәртібінің нормаларын сақтауға міндеттенеді. , ал жұмыс беруші қызметкерді белгіленген еңбек функциясына сәйкес жұмыспен қамтамасыз етуге, осы Кодексте, Қазақстан Республикасының заңдарында және өзге де нормативтік құқықтық актілерінде, ұжымдық шартта, жұмыс берушінің актілерінде көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге, қызметкерге жалақыны уақтылы және толық төлеуге.
- Еңбек шарты – екі жақты келісім. тармақтарына сәйкес еңбек шартының бір жағы қызметкер болып табылады. 59) баптың 1-тармағы. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 1-бабына сәйкес жұмыс берушімен еңбек қатынастарында болатын және еңбек шарты бойынша жұмысты тікелей орындайтын жеке тұлға. тармақтарына сәйкес еңбек шартының екінші тарапы жұмыс беруші болып табылады. 43) баптың 1-тармағы. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 1-бабына сәйкес қызметкер еңбек қатынастарында болатын жеке немесе заңды тұлға болып табылады (еңбек шартының тараптары туралы толығырақ ақпаратты Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 19-бабынан және Еңбек кодексінің 19-бабынан қараңыз). оған түсініктеме).
- Еңбек шарты жеке реттеу актісі болып табылады, яғни. ол осы келісімге қатысушылардың мінез-құлқын реттеуді көздейді және келісімге қатыспайтын тұлғалардың қызметін реттеуге арналмаған. Еңбек шарты жұмыс беруші мен қызметкердің еңбек саласындағы делдалдық қатынастары шеңберінде жеке құқықтары мен міндеттерін тудырады, шарт тараптары еңбек туралы құқықтық нормаларды орындайды және пайдаланады.
Еңбек шарты еңбек қатынастарын – қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында, еңбек және ұжымдық шарттарда көзделген құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру мақсатында туындайтын қатынастарды, сондай-ақ тікелей байланысты өзге де қатынастарды дараландыруды көздейді. еңбек қатынастарына – еңбекті ұйымдастыру және басқару, жұмыспен қамту, қызметкерлерді кәсіптік даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру, әлеуметтік әріптестік, ұжымдық шарттар мен келісімдер жасасу, қызметкерлердің (қызметкерлер өкілдерінің) жағдайларда еңбек жағдайларын белгілеуге қатысуына қатысты. осы Кодексте көзделген еңбек дауларын шешу және Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуын бақылау.
Еңбек шарты оның тараптары үшін мүмкін болатын бірден-бір жағдайларды белгілеуді көздейді, өйткені жұмыскерлердің барлық санаттарының еңбек жағдайларын олардың жеке қабілеттері мен өндіріс ерекшеліктерін, сондай-ақ жұмыс түрлерін ескере отырып, заңмен анықтау мүмкін емес.
ҚР ЕК 24-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 24-бабына түсіндірмеде еңбек қатынастары шеңберінде қызметкер мен жұмыс беруші арасында жасалатын шарттың – еңбек шартының маңыздылығы көрсетілген. Еңбек шарты екі жақтың өзара құқықтары мен міндеттерін анықтайды және жұмысты (еңбек функциясын) орындауға және тиісті еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 24-бабына сәйкес қызметкер жұмысты жеке өзі орындауға, еңбек тәртібін сақтауға, ал жұмыс беруші белгіленген еңбек функциясына сәйкес жұмысты қамтамасыз етуге және заңда көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге міндеттенеді. , ұжымдық шарт және жұмыс берушінің актілері.
Еңбек шартының маңызды аспектісі жұмыс берушінің қызметкерге жалақыны уақытылы және толық көлемде төлеу міндеттемесі болып табылады. Бұл қызметкердің еңбекақы төлеу құқығын сақтау қажеттілігін атап көрсетеді және оның әлеуметтік қорғалуына кепілдік береді.
Сонымен, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 24-бабында еңбек шартының мәні айқындалып, еңбек қатынастарына қатысушы тараптардың негізгі міндеттеріне тоқталған. Бұл жұмыс қатынастарының тұрақтылығы мен болжамдылығын қамтамасыз етеді, ынтымақтастық үшін негіз жасайды және қызметкердің кәсіби дағдыларын дамытуға және мансаптық өсуіне ықпал етеді.