ҚР ЕК-нің 25-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Еңбек шартын жасасу кезінде құқықтар мен мүмкіндіктер теңдігін бұзуға тыйым салынады.
2. Осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, жүктілік, үш жасқа дейінгі балаларының болуы, кәмелетке толмағандық, мүгедектік еңбек шартын жасасу құқығын шектемейді.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 25 бабына түсініктеме
- Өнерде бекітілген. Қазақстан Республикасы Конституциясының 24-бабында азаматтың еңбек ету бостандығына, қызмет түрі мен кәсіпті еркін таңдауға құқығы азаматтардың еңбек қызметі орны мен түрін таңдауда ерікті екенін білдіреді.
Қызметкерлер мен жұмыс берушіні таңдауда тегін. Мысалы, Өнерде. 4 «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 31 қаңтардағы № 124 Заңының (Ведомости, 2006 ж. N 3, 21-бап) 4-тармағында жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеудің негізгі қағидаттарының бірі – еркіндікті қамтамасыз ету болып табылады. жеке кәсіпкерлікті дамыту және оны қорғау мен қолдауды қамтамасыз ету. Жұмысты таңдаған азамат пен жұмыс берушіні таңдауда ерікті ғана емес, жұмыс беруші де бос лауазымға орналасуға, жұмысты орындауға іскерлік қасиеттеріне сай үміткерлер арасынан таңдауға құқылы.
Өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде пайда табуды көздейтін заңды тұлға – ұйымның қызметкерлеріне кандидатты іріктеу кезінде іскерлік қасиеттердің, кәсіптік қабілеттердің, дағдылардың және басқа да біліктілік талаптарының басымдылығы (ҚР АК 34-бабына сәйкес). Қазақстан Республикасы (Жалпы бөлім) – коммерциялық ұйым), ұйымның пайда табу мүддесінен туындайды, бұл көбінесе тұтынушылар мен тұтынушыларға жоғары сапалы қызмет көрсетуге байланысты.
тармақтарда жұмыс берушінің жұмысқа қабылдау кезінде таңдау еркіндігі құқығы бекітілген. 1) баптың 1-тармағы. Осы Кодекстің 23.
Алайда, түсініктеме берілген баптың 1-тармағына сәйкес, еңбек шартын жасасу кезінде құқықтар мен мүмкіндіктердің теңдігін бұзуға тыйым салынады және 2-бапта. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 25-бабында еңбек шартын жасасу құқығын шектеуге болмайтын азаматтардың санаттары белгіленген.
- Түсініктеме берілген баптың 2-тармағына сәйкес әйелдің жүктілігі оның ұзақтығына қарамастан еңбек шартын жасасуға кедергі бола алмайды.
Мұндай кепілдікті белгілеумен қатар Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде әйелдердің жүктілік кезінде еңбек ету құқығын жүзеге асыруы үшін жағдай жасау көзделген (ҚР Еңбек кодексінің 17-тарауы).
- Түсініктеме берілген баптың 2-тармағына сәйкес үш жасқа толмаған балалардың болуы еңбек шартын жасасуға кедергі бола алмайды. Оның үстіне заң шығарушы бұл кепілдікті тек осы жастағы балалары бар әйелдерге белгілемейді. Демек, аталған кепілдік үш жасқа толмаған балалары бар аналарға, әкелерге, асырап алушыларға, сондай-ақ үш жасқа дейінгі балаларды іс жүзінде тәрбиелеп отырған атасы мен әжесіне, басқа туысқанына немесе қамқоршысына қолданылады. Бұл қорытынды Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 17-тарауының 185, 187–189 және 195-баптарының нормативтік ережелерін жасауға мүмкіндік береді.
- Түсініктеме берілген баптың 2-тармағына сәйкес азаматтың аздығы еңбек шартын жасасуға шектеу бола алмайды.
Он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер еңбек қатынастарында, ал еңбекті қорғау, жұмыс уақыты, демалыс уақыты және басқа да еңбек жағдайлары саласында кәмелетке толған адамдармен тең құқықтар бойынша оларға қосымша кепілдіктер беріледі (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 178-бабын қараңыз). Қазақстан). Алайда Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде кәмелетке толмағандар үшін еңбек саласында белгілі бір шектеулер мен босатулар белгіленген.Кәмелетке толмағандармен еңбек шартын жасасуға жол берілмейді:
- бапқа сәйкес жастан кіші. 30 ТРК еңбек шартын жасасуға рұқсат берді;
- жұмыс берушінің мүлкі мен өзге де құндылықтарының сақталуын қамтамасыз етпегені үшін қызметкердің толық жауапкершілігін көздейтін лауазымдар мен жұмыс орындары бойынша (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 26-бабын қараңыз);
- ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстарда, сондай-ақ орындалуы олардың денсаулығы мен моральдық дамуына зиян келтіруі мүмкін жұмыстар үшін (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 26, 179-баптарын қараңыз). Қазақстан);
- егер өндіріс жағдайларына сәйкес жұмыс түнгі уақытта, жиынтық жұмыс уақыты режимінде, вахталық әдіспен орындалса, жұмыс тұрақты іссапармен байланысты болса (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 183-бабын қараңыз). .
- Түсініктеме берілген баптың 2-тармағына сәйкес, мүгедектермен еңбек шартын жасасудан мүгедектігіне байланысты бас тартуға жол берілмейді.
«Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 сәуірдегі № 39 Заңына (Ведомости, 2005 ж. № 7–8, 18-бап) сәйкес мүгедек адам болып табылады. өмірінің шектелуіне және оны әлеуметтік қорғау қажеттілігіне әкеп соғатын аурулардың, жарақаттардың, олардың зардаптарының, кемістіктерінің салдарынан дене функцияларының тұрақты бұзылуы бар денсаулығында бұзылулары бар.
бапқа сәйкес. 9 «Қазақстан Республикасында мүгедектiгi бойынша, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша және жасы бойынша мемлекеттiк әлеуметтiк жәрдемақылар туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 маусымдағы N 126 Заңының (Ведомости, 1997 ж. N 11, 154-бап) . мүгедектік, оның ішінде мүгедектік дәрежесіне қарай мүгедектік үш топқа бөлінеді. Мүгедектіктің себептерін, топтарын, мүгедектік дәрежесін, сондай-ақ мүгедектіктің басталу уақытын халықты әлеуметтік қорғау саласындағы орталық атқарушы органның аумақтық бөлімшелері белгілейді.
Қазақстан Республикасында мүгедектер Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінде бекітілген әлеуметтік-экономикалық және жеке құқықтары мен бостандықтарының толық спектріне, оның ішінде қызмет түрін еркін таңдау құқығына ие. , оның ішінде еңбек; кәсіптік оқыту және қайта даярлау, оңалту және жұмысқа орналастыру. Кәсіптік бағдар беруді халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелері жүзеге асырады.
Мүгедектерді жұмыспен қамтуды жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады:
- жұмыс орындарының жалпы санының үш пайызы мөлшерінде мүгедектер үшін жұмыс орындарының квотасын белгілеу;
- жеке кәсіпкерлікті, шағын және орта бизнесті дамыту есебінен мүгедектер үшін қосымша жұмыс орындарын құру;
- Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектерді жұмысқа орналастыру үшін арнайы, сондай-ақ әлеуметтік жұмыс орындарын құру;
- мүгедектерді кәсіптік оқытуды ұйымдастыру («Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 сәуірдегі № 39 Заңының 14, 30, 31-баптары).
баптың 3-тармағына сәйкес. 32 «Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 сәуірдегі N 39 Заңының 32-бабына сәйкес еңбек шартын жасасудан бас тартуға жол берілмейді. халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органның аумақтық бөлiмшесiнiң қорытындысы, оның денсаулығының жай-күйi кәсiптiк мiндеттердi орындауға кедергi келтiретiн не басқа адамдардың денсаулығы мен қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн болса.
Сонымен қатар, Art. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 21-бабына сәйкес белгіленген квота есебінен жіберілген адамдарды, оның ішінде мүгедектерді жұмысқа орналастыруға қойылатын міндетті талаптардың бірі адамның жұмыс беруші белгілеген біліктілік талаптарына сәйкестігі болып табылады. Біліктілік талаптары бапқа сәйкес белгіленеді. 125 ҚР ЕК.
- Жүкті әйелдердің, үш жасқа дейінгі баласы (балалары) бар немесе тәрбиелеп отырған адамдардың, кәмелетке толмағандардың, мүгедектердің өтініші бойынша еңбек шартын жасасудан бас тартқан жағдайда жұмыс беруші оларға бас тарту себебін хабарлауға міндетті. жазу.
- Түсініктеме берілген баптың 3-тармағында жүкті әйелдердің, үш жасқа дейінгі баласы (балалары) бар адамдардың, кәмелетке толмағандардың, мүгедектердің еңбек шартын жасасу кезінде құқықтары мен мүмкіндіктері теңдігінің бұзылуы фактісі анықталған кезде, жұмыс беруші Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады (жауапкершілік түрлері үшін Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 14-бабына ескертулерді қараңыз ).
ҚР ЕК 25-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 25-бабына түсіндірмеде еңбек шартын жасау кезінде барлық қызметкерлер үшін тең құқықтар мен мүмкіндіктердің кепілдіктеріне баса назар аударылады. Бұл қағидаттың маңыздылығы әлеуметтік жағдайына, жасына, жынысына, ұлтына және басқа да ерекшеліктеріне қарамастан барлық азаматтардың еңбек ресурстары мен мүмкіндіктеріне тең қолжетімділігін қамтамасыз етуде жатыр.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 25-бабының 1-тармағына сәйкес еңбек шартын жасасу кезінде құқықтар мен мүмкіндіктер теңдігін бұзуға жол берілмейді. Бұл жұмыс берушінің әлеуетті қызметкерлерді жеке немесе әлеуметтік ерекшеліктеріне қарай кемсітуге құқығы жоқ дегенді білдіреді.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 25-бабының 2-тармағында жүктілігі, үш жасқа толмаған балаларының болуы, кәмелетке толмағандығы және мүгедектігі, заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, еңбек шартын жасасу құқығын шектей алмайтыны көрсетілген. Бұл жұмысшылардың барлық санаттары үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету және олардың жұмысқа орналасу құқықтарын қорғау қажеттілігін көрсетеді.
Жалпы, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 25-бабында еңбек шартын жасасу кезіндегі құқықтар мен мүмкіндіктердің теңдігінің кепілдіктері белгіленген, бұл әділ және ізгі еңбек заңнамасының негізгі қағидасы болып табылады. Бұл еңбек нарығында тең жағдай жасауға және жұмысшылардың әлеуметтік қорғалуын жақсартуға ықпал етеді.