ҚР ЕК-нің 26-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Мынадай:

1) медициналық қорытынды негізінде адамның денсаулық жағдайына байланысты істеуге болмайтын жұмысты орындауға;

2) ауыр жұмыстарға, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарға, сондай-ақ жұмыс берушінің мүлкі мен басқа да құндылықтарының сақталуын қамтамасыз етпегені үшін жұмыскердің толық материалдық жауаптылығы көзделетін лауазымдар мен жұмыстарға, сондай-ақ орындалуы олардың денсаулығы мен имандылық тұрғысынан дамуына зиян келтіруі мүмкін жұмыстарға (ойын бизнесі, түнгі ойын-сауық орындарындағы жұмыс, алкоголь өнімдерін, темекі бұйымдарын, есірткі, психотроптық заттар мен прекурсорларды өндіру, тасымалдау мен сату) он сегіз жасқа толмаған азаматтармен;

3) соттың заңды күшіне енген үкіміне сәйкес белгілі бір лауазымға тұру немесе белгілі бір қызметпен шұғылдану құқығынан айырылған азаматтармен;

4) жұмыс беруші шетелдік жұмыс күшін тартуға жергілікті атқарушы органның рұқсатын алғанға дейін не шетелдік жұмыскер өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтаманы немесе еңбекші көшіп келушіге халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен берілген рұқсатты алғанға дейін немесе Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулерді немесе ерекшеліктерді сақтамай, Қазақстан Республикасының аумағында уақытша болатын шетелдіктермен және азаматтығы жоқ адамдармен;

5) білім беру ұйымынан оқу нысаны көрсетілген немесе қабылдайтын ұйымнан кәсіптік даярлаудан және (немесе) тағылымдамадан өтуі туралы анықтамаларды және білім алу мақсатында болуға арналған рұқсатты ұсынбаған, Қазақстан Республикасының аумағында уақытша болатын шетелдік студенттермен және тағылымдамадан өтушілермен;

6) Қазақстан Республикасының аумағында уақытша болатын:

отбасына қосылу мақсатында келуге және онда болуға арналған рұқсатты және Қазақстан Республикасының заңнамасында танылатын, Қазақстан Республикасының азаматымен некеде тұрғанын растайтын құжатты ұсынбаған;

Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шарттарда шұғыл нысанда стационарлық жағдайларда алғашқы медициналық-санитариялық көмекті және мамандандырылған медициналық көмекті жабатын жүктелген медициналық сақтандыру шарты жоқ шетелдіктермен және азаматтығы жоқ адамдармен;

7) бір жұмыс беруші жеке тұлғаның үй шаруашылығында жұмыстар орындау (қызметтер көрсету) бойынша бір мезгілде бестен көп еңбекші көшіп келушімен еңбек шартын жасасуына жол берілмейді.

2. Мыналарға:

1) мемлекеттік қызметті тоқтатқаннан кейін адамға, егер адам мемлекеттік қызметті тоқтатар алдындағы соңғы бір жылда мемлекеттік функцияларды орындау кезеңінде өзінің лауазымдық өкілеттіктеріне орай осы коммерциялық ұйымның қызметін тексеру нысанында бақылауды тікелей жүзеге асырған болса не осы коммерциялық ұйымның қызметі аталған адаммен оның құзыретіне сәйкес тікелей байланысты болған болса, мемлекеттік ұйымдарды және жарғылық капиталындағы мемлекеттiң үлесi елу пайыздан көп, оның iшiнде акционерi мемлекет болып табылатын ұлттық басқарушы холдингтерде, ұлттық холдингтерде, ұлттық компанияларда, ұлттық даму институттарында, дауыс беретiн акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерiнiң) елу пайызынан астамы өздеріне тиесiлi олардың еншiлес ұйымдарында, сондай-ақ дауыс беретiн акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерiнiң) елу пайызынан астамы аталған еншiлес ұйымдарға тиесiлi заңды тұлғаларды қоспағанда, бір жыл бойы коммерциялық ұйымға аталған адамды;

2) квазимемлекеттік сектор субъектілеріне сыбайлас жемқорлық қылмыс жасаған адамды;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (01.01.2027 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3) кәмелетке толмағандардың қатысуымен білім беру, тәрбиелеу және дамыту, демалысты ұйымдастыру және сауықтыру, дене шынықтыру және спорт, медициналық қамтамасыз ету, әлеуметтік қызметтер көрсету, мәдениет және өнер саласындағы ұйымдарға: адам өлтіргені, денсаулыққа қасақана зиян келтіргені, адамдардың денсаулығына және имандылыққа, жыныстық қолсұғылмаушылыққа қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін, экстремистік немесе террористік қылмыстар, адам саудасы үшін сотталғандығы бар немесе болған, қылмыстық қудалауда жүрген немесе қудалауда болған (Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларының негізінде оларға қатысты қылмыстық қудалау тоқтатылған адамдарды қоспағанда) адамдарды жұмысқа орналастыруға жол берілмейді;

4) алып тасталды – ҚР 12.10.2021 № 67-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

5) медицина қызметкерлерін қоспағанда, он сегіз жасқа толмаған жұмыскерлерді және ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерді қоса атқаратын жұмысқа орналастыруға жол берілмейді.

Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 23.11.2015 № 414-V Кодексімен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); ҚР 16.04.2018 № 147-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 393-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 26 бабына түсініктеме

  1. Медициналық қорытынды бойынша адамға денсаулығына байланысты қарама-қайшы жұмыстарды орындауға еңбек шартын жасасуға қатысты шектеулер және ауыр жұмыстарға он сегіз жасқа толмаған азаматтармен еңбек шартын жасасуға тыйым салу; еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстар азаматтардың денсаулығын сақтауға конституциялық құқығын жүзеге асырудан туындайтын баптың 1-тармағында белгіленген. 29 Қазақстан Республикасының Конституциясы.

Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы қоғамдық қатынастар, азаматтардың денсаулығын сақтауға конституциялық құқықтарын жүзеге асыруға мемлекеттiк органдардың, жеке және заңды тұлғалардың қатысуы Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледi. 2006 жылғы 7 шілдедегі N 170 «Азаматтардың денсаулығын қорғау туралы» (Ведомости, 2006 ж. N 14, 91-бап).

Мемлекеттің, жұмыс берушінің және азаматтардың өздерінің жеке және қоғамдық денсаулығын сақтау мен нығайтудағы бірлескен жауапкершілігін іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 8 қыркүйектегі № 856 Қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 8 қыркүйектегі № 856 қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 8 қыркүйектегі № 856 қаулысымен жеке және қоғамдық денсаулықты сақтау мен нығайтуға қатысты Ереже бекітілді. осы тексерілуге ​​жататын адамдардың профилактикалық, алдын ала және міндетті медициналық қарап-тексерулерден уақтылы өтуін қамтамасыз ету (ҚР ПҮАЖ-ы, 2006 ж. N 34, 367-құжат). Жоғарыда аталған Қағидалардың 4-тармағына сәйкес жұмысқа кіретін адамдарды алдын ала медициналық тексеру олардың денсаулық жағдайын анықтау, жазатайым оқиғалардың, жалпы, кәсіптік, жұқпалы және паразиттік аурулардың таралуын болдырмау және алдын алу мақсатында (медициналық куәландырулар туралы толығырақ ақпарат алу үшін) жүзеге асырылады. , Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 310, 312-баптарын және оларға ескертулерді қараңыз).

  1. Орындауы үшін он сегіз жасқа толмаған азаматтармен еңбек шартын жасасуға болмайтын жұмыс ұғымдары осы баптың 1-тармағында келтірілген. 1 ҚР ЕК.

Қысқартылған жұмыс уақытына және жыл сайынғы қосымша ақы төленетін еңбек демалысына құқық беретін өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесі бекітілді. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 31 шілдедегі N 182-ө бұйрығымен.

  1. тармақтарына сәйкес. 2) түсіндірме берілген бапта жұмыс берушінің мүлкі мен өзге де құндылықтарының сақталуын қамтамасыз етпегені үшін қызметкердің толық материалдық жауапкершілігін көздейтін лауазымдар мен жұмыс орындарына он сегіз жасқа толмаған азаматтармен еңбек шартын жасасуға жол берілмейді. жұмыс берушіге залал келтіргені үшін қызметкердің толық материалдық жауапкершілігі туралы жағдайларды және оған түсініктемені Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 167-бабын қараңыз).

Параграфтар негізінде. 3) түсініктеме берілген баптың заңды күшіне енген сот үкіміне сәйкес белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айырылған азаматтармен еңбек шартын жасасуға жол берілмейді.

Өнерге сәйкес. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 41-бабына сәйкес белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру мемлекеттік қызметте, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында белгілі бір лауазымдарды атқаруға не белгілі бір кәсіптік немесе өзге де қызметпен айналысуға тыйым салудан тұрады. әрекеттер.

тармақтарына сәйкес. 4) түсініктеме берілген бапта белгіленген тәртіппен жергілікті атқарушы органнан шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат алғанға дейін Қазақстан Республикасының аумағында уақытша тұратын шетелдіктермен және азаматтығы жоқ адамдармен еңбек шартын жасасуға жол берілмейді. Қазақстан Республикасының Үкiметi не Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген шектеулердi немесе алып тастауларды сақтамай жүзеге асырады. Бұл шарт тек Қазақстанда жұмыс істеуге уақытша алынған шетелдік азаматтарға ғана қатысты.

Өнерге сәйкес. 4 «Шетелдіктердің құқықтық жағдайы туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 19 маусымдағы N 2337 Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж. N 9–10, 68-бап), шетелдіктер рұқсат алған және оған құқық беретін құжат Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасының тұрақты тұрғындары болып танылады. Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер еңбек қатынастарында Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей құқықтарға ие және бірдей міндеттер атқарады.

бапқа сәйкес. 23 «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 13 желтоқсандағы N 204 Заңының (Ведомости, 1997 ж. N 24, 341-бап) тұрақты тұруға ішкі істер органдарынан рұқсат алған шетелдіктер Қазақстан Республикасында шетелдікке Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхат, ал азаматтығы жоқ адамдарға – азаматтығы жоқ адамның куәлігі беріледі.

Шетелдік жұмыс күшін тарту «Халықты жұмыспен қамту туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы № 149 Заңымен реттеледі (Ведомости, 2001 ж. N 3; 18-бап). Өнерге сәйкес. аталған Заңның 11:

  • ішкі еңбек нарығын қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі жыл сайын Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға квота белгілейді;
  • орталық атқарушы орган Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квотаны Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген шекте және тәртіппен облыстар, Астана және Алматы қалалары арасында бөледі. ;
  • тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында жергілікті атқарушы органдар орталық атқарушы орган бөлетін квота шегінде еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат береді, сондай-ақ осы рұқсаттарды тоқтата тұрады және қайтарып алады;
  • Қазақстан Республикасының аумағындағы еңбек қызметіне тартылған шетелдік жұмыс күшінің білім деңгейі (кәсіптік даярлығы) және практикалық жұмыс тәжірибесі (тәжірибесі) жұмысшылардың кәсіптеріне және басшылардың, мамандардың және қызметкерлердің лауазымдарына қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келуі тиіс. жұмыстардың және кәсіптердің біліктілік анықтамалығына және қызметкерлер лауазымдарының біліктілік анықтамалығына сәйкес қызметкерлер. Кодексте еңбек шартын жасасуға шектеулер қарастырылған, мысалы, толық емес жұмыс күні (ҚР Еңбек кодексінің 200-бабын және оған түсініктемені қараңыз).

ҚР ЕК 26-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 26-бабына түсініктемеде еңбек шартын жасасуға және жұмысқа қабылдауға қатысты белгіленуі мүмкін тыйымдар мен шектеулер түсіндіріледі. Бұл тыйымдар мен шектеулердің негізгі мақсаты қызметкерлердің құқықтары мен мүдделерін қорғау, сонымен қатар еңбек заңнамасының сақталуын қамтамасыз ету болып табылады.

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес заңнамада еңбек шартын жасасуға және жұмысқа орналасуға белгілі бір шектеулер белгіленуі мүмкін, олар мыналарды қамтуы мүмкін:

  1. Жас шектеулері: Заңнама жұмысшылардың физикалық және психологиялық ерекшеліктеріне ерекше назар аударуды қажет ететін жұмыстардың жекелеген санаттары үшін ең төменгі және ең жоғары жасты белгілеуі мүмкін.
  2. Денсаулыққа қатысты шектеулер: Кейбір жұмыстар арнайы медициналық талаптарды талап етуі мүмкін және осы талаптарға сай келмейтін адамдар үшін еңбек келісім-шарттары шектелуі мүмкін.
  3. Кәсіби шектеулер: Заңнамада белгілі бір кәсіптік біліктілік немесе белгілі бір жұмыс түрлерін орындауға лицензия қарастырылуы мүмкін.
  4. Қылмыстық жазбаны шектеу: қылмыстардың жекелеген түрлері үшін соттылығы бар тұлғалар үшін, әсіресе бұл еңбек шартында қамтылған қызметке қатысты болса, еңбек шарты шектелуі мүмкін.

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес белгіленген шектеулер қызметкерлердің қауіпсіздігі мен денсаулығын қамтамасыз етуге, сондай-ақ еңбек қызметінің жекелеген түрлерін орындауға байланысты болуы мүмкін тәуекелдер мен залалдардың алдын алуға бағытталған. жұмыс. Бұл шектеулер жұмыскерлер мен жұмыс берушілердің құқықтары мен мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ету үшін заңнамада нақты анықталып, жазылуы керек.