ҚР ЕК-нің 27-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

Еңбек шартында мына талаптардың біреуінің болуы:

1) жұмыскердің жұмысты (еңбек функциясын) белгілі бір біліктілік, мамандық, кәсіп немесе лауазым бойынша орындауы;

2) міндеттемелерді еңбек тәртіптемесіне бағына отырып жеке орындауы;

3) жұмыскердің еңбегі үшін жалақы алуы шарттардың өзге түрлерінен еңбек шартының ерекше белгілері болып табылады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 27 бабына түсініктеме

Ұйымдар мен жеке кәсіпкерлерде жұмыстарды орындау бойынша қатынастарды ресімдеудің ең кең тараған тәсілі қызметкерлермен еңбек шартын жасау болып табылады. Бұл қатынастар еңбек заңнамасымен реттеледі.

Кейбір жағдайларда жұмыстарды орындау немесе қызмет көрсету еңбек қатынастарының пайда болуымен байланысты емес, содан кейін азаматтық-құқықтық шарттар жасалады. Бұл қатынастар азаматтық құқықпен реттеледі.

Азаматтық құқықпен реттелетін қатынастарға тауар-ақша және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүлікке байланысты жеке мүліктік емес қатынастар (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (Жалпы бөлім) 1-бабының 1-тармағы) жатады. .

Азаматтық-құқықтық шарттардың құқықтық табиғаты еңбек шартынан пәндік құрамы, мазмұны, жасау, өзгерту және бұзу негіздері мен тәртібі бойынша да, шарттарды орындау тәртібі жағынан да айтарлықтай ерекшеленеді.

Мысалы, мердігерлік шарт бойынша бір тарап (мердігер) екінші тараптың (тапсырыс берушінің) нұсқауы бойынша белгілі бір жұмысты орындауға және оның нәтижесін уақытында тапсырыс берушіге беруге, ал тапсырыс беруші жұмыс нәтижесін қабылдауға міндеттенеді. және оны төлеу (жұмыстың құнын төлеу). Егер заңнамалық актілерде немесе шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс мердігердің тәуекелімен орындалады.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, мердігер тапсырыс берушінің тапсырмасын орындау әдістерін дербес анықтайды, жұмыс мердігердің есебінен орындалады: оның материалдарынан, оның күштері мен құралдарынан. Шартта жұмыстың басталу және аяқталу мерзімі көрсетілген. Тараптардың келісімі бойынша шартта жұмыстың жекелеген кезеңдерін аяқтау мерзімдері де (аралық мерзімдер) көзделуі мүмкін. Шартта жұмыстың (сметаның) бағасы шамамен немесе тұрақты болуы мүмкін.

Ақылы қызмет көрсету шарты бойынша мердігер тапсырыс берушінің нұсқауы бойынша қызмет көрсетуге (белгілі бір әрекеттерді орындауға немесе белгілі бір қызметті жүзеге асыруға) міндеттенеді, ал тапсырыс беруші бұл қызметтерді төлеуге міндеттенеді. Өтеу үшін қызмет көрсету шартына жұмыс шарты туралы жалпы ережелер (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (Ерекше бөлім) 616, 617, 620, 621, 683, 687-баптары) қолданылады.

Осылайша, еңбек шарты бойынша еңбек шартынан айырмашылығы:

  • мердігер белгілі бір материалдық нәтижеге қол жеткізу үшін белгілі бір жұмыстарды орындайды және нақты мамандық, біліктілік немесе лауазым бойынша жұмыс істемейді;
  • мердігер жұмыс берушінің актілерін (бұйрықтар, өкімдер, нұсқаулар, ережелер, ішкі еңбек тәртібі ережелері) орындамаса;
  • мердігер жұмыстарды орындауға басқа тұлғаларды (қосалқы мердігерлерді) тартуға құқылы;
  • мердігер мен тапсырыс беруші шартта шарт бойынша төлемді міндетті түрде қолма-қол ақшамен жүзеге асыруға болмайтын жағдайды белгілеуге құқылы;
  • мердігерлерге бапқа сәйкес еңбек жағдайлары қолданылмайды. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 1-бабында еңбекке ақы төлеу, еңбек нормасы, жұмыс уақыты мен демалыс уақыты, кәсіптерді (лауазымды) біріктіру тәртібі, қызмет көрсету аумақтарын кеңейту, уақытша болмаған қызметкердің міндеттерін орындау, қауіпсіздік техникасы қорғау, техникалық, өндірістік және тұрмыстық жағдайлар, сондай-ақ еңбек жағдайлары туралы тараптардың өзге де келісімі;
  • мердігерлерге еңбекке уақытша жарамсыздығы, жүктілігі мен босануы бойынша әлеуметтік жәрдемақылар, қызметкерлерге белгіленген басқа да әлеуметтік төлемдер төленбейді;
  • келісім-шарттың әрекеті әрқашан белгілі бір уақыт кезеңімен шектеледі.

Осылайша, азаматтық-құқықтық шарттар бойынша еңбек қатынастары туындамайды, оларда еңбек шартының барлық міндетті спецификалық белгілері жоқ:

  • қызметкердің белгілі бір еңбек функциясын орындауы (белгілі бір біліктілікке, мамандыққа, кәсіпке немесе лауазымға сәйкес жұмыс);
  • қызметкердің жұмыс берушінің еңбек тәртібіне бағынатын өндірістік қызметіне жеке еңбек қатысуы;
  • қызметкердің жұмысы үшін жалақысы.

ҚР ЕК 27-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 27-бабына түсіндірмеде еңбек шартының басқа шарт түрлерінен негізгі ерекшелік белгілері түсіндіріледі, бұл қызметкерлер мен жұмыс берушілер арасындағы келісімдерді дұрыс анықтауға және жіктеуге көмектеседі.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 27-бабына сәйкес еңбек шартының басқа шарт түрлерінен мынадай талаптардың кем дегенде біреуінің болуымен ерекшеленеді:

  1. Қызметкердің белгілі бір біліктілікке, мамандыққа, кәсіпке немесе лауазымға сәйкес жұмысты (еңбек функциясын) орындауы. Бұл қызметкер осы еңбек шарты шеңберінде оның біліктілігі мен мамандығына сәйкес келетін белгілі бір міндеттерді орындауы керек дегенді білдіреді.
  2. Еңбек тәртібін ұсынып, міндеттемелерді жеке орындау. Бұл белгi қызметкердiң өз мiндеттерiн жеке орындауға және белгiленген еңбек тәртiбiн сақтауға мiндеттi екендiгiн көрсетедi, оған жұмыс кестелерi, үзiлiстер, демалыс тәртiбi және еңбекті ұйымдастырудың басқа да аспектілері кіруі мүмкін.
  3. Қызметкердің жұмысы үшін жалақысын алуы. Бұл элемент жұмыс берушінің жұмыскерге еңбек міндеттерін орындағаны үшін заңнамаға және еңбек шартының талаптарына сәйкес сыйақы төлеуге міндетті екенін білдіреді.

Еңбек шартының басқа шарт түрлерінен осы ерекшелік белгілерін білу бұл шарттың еңбек шарты болып табылатынын немесе болмайтынын дәл анықтауға мүмкіндік береді. Бұл еңбек заңнамасын дұрыс қолдану және еңбек қатынастары шеңберінде қызметкерлер мен жұмыс берушілердің құқықтары мен міндеттерін қамтамасыз ету үшін маңызды.