ҚР ЕК-нің 116-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

Осы тарауда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) біліктілікті арттыру – бұрын алған кәсіптік білімін, машықтары мен дағдыларын қолдауға, кеңейтуге, тереңдету мен жетілдіруге мүмкіндік беретін кәсіптік оқыту нысаны;

2) дуальды оқыту – кәсіпорынның (ұйымның), оқу орнының және білім алушының тең жауапкершілігі кезінде білім беру ұйымындағы оқытуды білім алушыларға жұмыс орындарын ұсынып және өтемақы төлемін төлей отырып, кәсіпорындағы (ұйымдағы) өндірістік оқыту мен кәсіптік практиканың міндетті кезеңдерімен ұштастыратын кадрлар даярлау нысаны;

3) дуальды оқыту туралы шарт – білім алушы, өндірістік оқыту мен кәсіптік практикадан өту шарттары мен тәртібін регламенттейтін оқу орны және өндірістік оқыту мен кәсіптік практикадан өту үшін жұмыс орнын ұсынатын кәсіпорын (ұйым) арасындағы жазбаша келісім;

4) кәсіптік даярлау – белгілі бір жұмыс түрін орындауға қажетті жаңа немесе өзгерген кәсіби дағдыларды меңгеру үшін тұлғаны дамытуға бағытталған кәсіптік оқыту нысаны;

5) қайта даярлау – басқа кәсіпті немесе мамандықты игеруге мүмкіндік беретін кәсіптік оқыту нысаны;

6) оқыту шарты – жұмыс беруші мен білім алушының арасындағы кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру шарттары туралы жазбаша келісім.

6-1) өндірістік оқыту – білім беру ұйымдарының және (немесе) кәсіпорындардың (ұйымдардың) базасында білім алушылардың теориялық білім алуына, практикалық машықтануына бағытталған оқыту;

7) реттелетін кәсіптер – сәйкестікті растауды және біліктілік беруді талап ететін кәсіби қызмет;

8) тәлімгер – өндіріс немесе қызметтер көрсету саласы технологияларын меңгерген, өндірістік оқыту мен кәсіптік практикаға басшылықты жүзеге асыратын кәсіпорынның (ұйымның) білікті жұмыскері.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 116 бабына түсініктеме

Сапалы білімді адам ресурстарының болуы кез келген ұйымның табысты болуының басты шарты болып табылады. Бәсекелестік жағдайында ол ерекше мәнге ие болады және сәйкесінше жұмыс беруші мен қызметкерлердің өздерінің кәсіптік оқытуға, қайта даярлауға және біліктілігін арттыруға қызығушылығы артып келеді. Персонал біліктілігінің өсуі еңбек өнімділігінің өсуімен және өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің артуымен қатар жүреді. Бұл жұмыс берушіге де, қызметкерге де тиімді. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев жыл сайынғы жолдауында қазақстандықтардың еңбек әлеуетін ұдайы дамыту қажеттілігіне баса назар аударды. Ол «адам өзінің дамуы мен кәсіби деңгейін тұрақты түрде арттыра отырып, өзі және отбасы үшін барлық игіліктерді өзі қамтамасыз етуі керек» деп атап өтті.

Жұмысшыларды кәсіптік даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру білім беру ұйымдарында да, өндірістің өзінде де жүзеге асырылуы мүмкін.

ХЕҰ-ның кәсіптік оқыту жөніндегі Бас конференциясының 57-ұсынымында (Женева, 8-28 маусым 1939 ж.) кәсіптік оқыту оқыту орнына қарамастан техникалық және кәсіптік білімді меңгеруге және дамытуға мүмкіндік беретін оқытудың барлық түрлерін қамтиды: мектепте немесе жұмыс орнында.

Конференцияларға, семинарларға, кеңестерге және басқа да осындай іс-шараларға қатысу Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 11-тарауымен реттелмейді.

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес кадрларды даярлаудың әртүрлі нысандары бар. Сонымен, кәсіптік оқыту тұлғаның белгілі бір жұмыс түрін орындауға қажетті жаңа немесе өзгертілген кәсіптік дағдыларды игеруге бағытталған кәсіптік оқыту нысаны болып табылады. Қайта даярлау – басқа кәсіпті немесе мамандықты игеруге мүмкіндік беретін кәсіптік оқыту нысаны. Біліктілікті арттыру – бұрын алынған кәсіби білім, дағды мен дағдыны сақтауға, кеңейтуге, тереңдетуге және жетілдіруге мүмкіндік беретін кәсіптік оқыту нысаны.

32) тармақша. «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319 Заңының 1-тармағында («Казахстанская правда» 2007 жылғы 15 тамыздағы № 127) кәсіптік оқыту бойынша кәсіптік білім беру жүйесінің бір бөлігі, оның ішінде кәсіптік білім беру жүйесі айқындалады. техникалық мамандарды даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру, сервистік және басқарушылық еңбек.

Кадрларды кәсіби даярлаудың бір немесе басқа нысанының басым болуы оқыту мақсаттарына, ұйымның қажеттіліктеріне, оның қаржылық мүмкіндіктеріне, персоналдың сапалық құрамына және басқа факторларға байланысты.

ҚР ЕК 116-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 116-бабында осы тарауда қолданылатын және кәсіптік оқытуға, біліктілікті арттыруға және дуальды оқытуға қатысты ұғымдарға анықтамалар берілген. Бұл мақаланың маңыздылығы осы саладағы заңнаманы дұрыс қолдану және түсіндіру үшін негізгі терминдерді нақты түсінуді қамтамасыз етуде.

  1. Біліктілікті арттыру: Бұл бұрын алынған кәсіби білім, білік және дағдыны сақтауға, тереңдетуге және жетілдіруге бағытталған кәсіптік оқытудың бір түрі.
  2. Дуальді оқыту: Бұл оқу орнындағы оқуды өндірістік оқытудың міндетті кезеңдерімен және кәсіпорындағы (ұйымдағы) кәсіптік практикамен үйлестіретін оқыту тәсілі, барлық тараптардың бірдей жауапкершілігімен тыңдаушыларды жұмыс орындарымен және өтемақы төлемдерімен қамтамасыз ету.
  3. Дуальды оқыту шарты: Студент, кәсіпорын (ұйым) және оқу орны арасындағы өндірістік оқыту мен кәсіптік практикадан өтудің шарттары мен тәртібін реттейтін жазбаша келісім.
  4. Кәсіптік оқыту: Жеке тұлғаны белгілі бір жұмыс түрін орындау үшін қажетті жаңа немесе өзгертілген кәсіптік дағдыларды меңгеру үшін дамытуға бағытталған кәсіптік оқыту нысаны.
  5. Қайта даярлау: Басқа кәсіпті немесе мамандықты игеруге мүмкіндік беретін кәсіптік оқыту түрі.
  6. Оқыту шарты: Жұмыс беруші мен тағылымдамадан өтуші арасында кәсіптік оқыту, қайта даярлау және біліктілігін арттыру шарттары туралы жазбаша келісім.

6-1) Өндірістік оқыту: білім беру ұйымдары және (немесе) кәсіпорындар (ұйымдар) базасында теориялық білім, практикалық дағдыларды меңгеруге бағытталған оқыту. Бұл термин студенттер теориялық білімдерін практикада қолдануға және кәсіби дағдыларды дамытуға мүмкіндік алатын оқытудың практикалық бөлігін білдіреді.

  1. Реттелетін кәсіптер: Валидация мен біліктілікті талап ететін кәсіптік қызмет. Бұл белгілі бір қызмет түрлерімен айналысу үшін сертификаттау немесе лицензиялауды қамтуы мүмкін тиісті растау мен біліктілікті алу қажет екенін білдіреді.
  2. Тәлімгер: Өндіріс немесе қызмет көрсету саласының технологияларына иелік ететін кәсіпорынның (ұйымның) өндірістік оқыту мен кәсіптік практикаға жетекшілік ететін білікті қызметкері. Тәлімгер тыңдаушыларға білім, дағдылар мен дағдыларды беруге және олардың жұмыс орнында кәсіби дамуына қолдау көрсетуге жауапты.

Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 116-бабы кәсіптік оқытуға, біліктілікті арттыруға, дуалды оқытуға және еңбек қатынастарының басқа да аспектілеріне қатысты негізгі терминдерге анықтама берудің маңызды көзі болып табылады. Осы ұғымдарды түсіну осы саладағы заңнаманы дұрыс қолдану мен түсіндіруді жеңілдетеді және жұмысшылар мен жұмыс берушілердің құқықтары мен мүдделерінің сақталуын қамтамасыз етуге ықпал етеді.