ҚР ЕК-нің 152-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Республикалық деңгейде Қазақстан Республикасының Үкіметі, жұмыс берушілердің республикалық бірлестіктері (қауымдастықтары, одақтары) мен республикалық кәсіптік одақтар бірлестіктері арасында бас келісім жасалады.

2. Салалық деңгейде тиісті қызмет саласының уәкілетті мемлекеттік органдары, жұмыс берушілердің өкілетті өкілдері мен салалық кәсіптік одақтар арасында салалық келісімдер жасалады.

3. Өңірлік деңгейде жергілікті атқарушы органдар және жұмыс берушілердің өкілетті өкілдері мен аумақтық кәсіптік одақтар бірлестіктері арасында өңірлік (облыстық, қалалық, аудандық) келісімдер жасалады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 152 бабына түсініктеме

  1. 1-тармағының 8) тармақшасы. Осы Кодекстің 1-тармағында республикалық, салалық және өңірлік деңгейлерде жасалатын шарттарға жалпылама анықтама берілген. Келісім – әлеуметтік әріптестік тараптары арасында жасалатын, өңірлік және аймақтық шарттарды жасасу кезінде ескерілетін, республикалық, салалық және өңірлік деңгейде жұмыскерлердің еңбек жағдайларын, жұмыспен қамтылуын және әлеуметтік кепілдіктерін белгілеу бойынша тараптардың мазмұны мен міндеттерін айқындайтын құқықтық акт. салалық келісімдер мен ұжымдық шарттар.

Қазақстан Республикасының Үкіметі, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері Бас келісімнің тараптары болып табылады. Бас келісім әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеудің жалпы принциптерін белгілейді және республикалық деңгейде жасалады. Ол, әдетте, әлеуметтік-экономикалық саясатты іске асырудың жалпы принциптерін, сондай-ақ еңбек нарығын және халықты жұмыспен қамтуды, табыс пен өмір сүру деңгейін, жалақыны, халықты әлеуметтік қорғауды дамытудағы серіктестердің бірлескен қызметін көрсетеді. , т.б.

  1. Тиісті атқарушы органдар, сондай-ақ жұмыс берушілер мен сала қызметкерлерінің уәкілетті өкілдері салалық келісімдердің тараптары болып табылады. Салалық деңгейдегі қызметкерлер мен жұмыс берушілер өкілдерінің анықтамасы бапқа түсініктемеде берілген. 264 ҚР ЕК.

Салалық келісімдер негізінен еңбекақы төлеудің жалпы шарттарын, сондай-ақ тиісті сала қызметкерлеріне әлеуметтік кепілдіктер мен жеңілдіктерді реттеуге арналған.

  1. Облыстық (облыстық, қалалық, аудандық) келісімдердің тараптары болып жергілікті атқарушы органдар және жұмыс берушілер мен қызметкерлердің өңірлік уәкілетті өкілдері табылады. Өңірлік деңгейдегі жұмысшылар мен жұмыс берушілер өкілдерінің анықтамасы Өнерге түсініктемеде берілген. 265 ҚР ЕК.

Өңірлік келісімдер еңбек жағдайларын, аумақтық ерекшеліктерге байланысты әлеуметтік кепілдіктер мен жеңілдіктерді белгілейді, тараптар әкімшілік-аумақтық бірлік деңгейінде жасасатын, барлық тараптар (әріптестер) үшін міндетті және ұжымдық шарттарды жасау кезінде ескерілетін келісімдер.

ҚР ЕК 152-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 152-бабында әлеуметтік әріптестік шартының тараптары мен түрлері, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің өзара іс-қимылының маңызды құралдары айқындалған.

Осы бапта көрсетілгендей, әлеуметтік әріптестік туралы шарттар жұмыс берушілер мен кәсіподақтар арасында, сондай-ақ жұмыс берушілер мен қызметкерлердің басқа да өкілді органдары (кеңестер, комитеттер және т.б.) арасында да жасалуы мүмкін.

Мақалада әлеуметтік әріптестік шартының үш түрі көрсетілген:

  1. Ұжымдық шарт – жұмыс беруші мен кәсіподақ (немесе қызметкерлердің басқа да өкілді органы) арасында жасалатын және тараптар арасындағы әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттейтін құжат. Ұжымдық шарт тараптардың құқықтары мен міндеттерін белгілейді, еңбекке ақы төлеу мәселелерін, еңбек тәртібін, қызметкерлерге кепілдіктер мен өтемақыларды және т.б.
  2. Жұмыс беруші мен кәсіподақ (немесе қызметкерлердің басқа да өкілді органы) арасындағы келісім еңбекақы, еңбек жағдайлары және т.б. сияқты нақты мәселелерді реттеуге бағытталған құжат болып табылады. Ұжымдық шарттан айырмашылығы, келісім неғұрлым тар бағытта болуы және әлеуметтік және еңбек қатынастарының белгілі бір аспектілерін реттеуі мүмкін.
  3. Келісім хаттамасы – жұмыс беруші мен кәсіподақ (немесе қызметкерлердің басқа өкілді органы) арасында белгілі бір жағдай шеңберінде, мысалы, бұқаралық іс-шаралар, ереуілдер және т.б. кезінде жасалатын құжат. Хаттама белгілі бір жағдайда тараптардың өзара әрекеттесу тәртібін белгілейді.

Осылайша, әлеуметтік әріптестік келісімдері Қазақстан Республикасындағы жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасындағы әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеудің маңызды құралы болып табылады.