ҚР ЕК-нің 181-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Жұмыскердің:

1) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға сәйкес жабдықталған жұмыс орнына;

2) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға, сондай-ақ еңбек, ұжымдық шарттарға сәйкес санитариялық-тұрмыстық үй-жайлармен, жеке және ұжымдық қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етілуге;

3) еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға өз жұмыс орнындағы еңбек жағдайларына және еңбекті қорғауға тексеру жүргізу туралы өтініш білдіруге;

4) еңбек жағдайларын, еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды жақсартуға байланысты мәселелерді тексеруге және қарауға өзі немесе өз өкілі арқылы қатысуға;

5) жұмыс беруші жұмыскерді жеке және (немесе) ұжымдық қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етпеген жағдайда және денсаулығына немесе өміріне қатер төндіретін ахуал туындаған кезде бұл жөнінде тікелей басшысына немесе жұмыс берушіге жазбаша түрде хабарлай отырып, жұмысты орындаудан бас тартуға;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен еңбек міндеттерін қауіпсіз орындау үшін қажетті білім алуға және кәсіптік даярлыққа;

7) жұмыс берушіден жұмыс орнының сипаты мен ұйымның аумағы, еңбек жағдайларының жай-күйі, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы, орын алған кәсіптік тәуекел туралы, сондай-ақ оны зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың әсерінен қорғау жөніндегі шаралар туралы анық ақпарат алуға;

8) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға сәйкес келмеуіне байланысты ұйымның жұмысы тоқтатыла тұрған уақытта жалақысының сақталуына құқығы бар.

2. Жұмыскер:

1) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нормалардың, қағидалардың және нұсқаулықтардың талаптарын сақтауға;

2) жұмыскерлердің әрбір өндірістік жарақаты және денсаулығының өзге де зақымдануы, кәсіптік аурудың (уланудың) белгілері туралы, сондай-ақ адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін ахуал туралы жұмыс берушіге немесе жұмысты ұйымдастырушыға дереу хабарлауға;

3) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен міндетті алдын ала және мерзімдік медициналық қарап-тексерулерден, сондай-ақ ауысым алдындағы және өзге де медициналық куәландырудан өтуге;

4) жұмыс берушінің талабы бойынша жұмыс берушінің актісінде көзделген жағдайларда, сондай-ақ басқа жұмысқа ауысқан кезде профилактикалық медициналық қарап тексеруден өтуге;

5) мүгедектіктің белгіленгені немесе денсаулық жағдайының еңбек міндеттерін жалғастыруға кедергі келтіретіндей өзге де нашарлауы туралы жұмыс берушіге хабарлауға;

6) жұмыс беруші беретін жеке және ұжымдық қорғаныш құралдарын мүлтіксіз қолдануға және оларды мақсат бойынша пайдалануға;

7) мемлекеттік еңбек инспекторының, еңбекті қорғау жөніндегі техникалық инспектордың, ішкі бақылау мамандарының талаптарын және медициналық мекемелер ұсынған емдік және сауықтыру іс-шараларын орындауға;

8) жұмыс беруші айқындаған және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша оқытудан, нұсқау алудан және білімдерін тексеруден өтуге міндетті.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 181 бабына түсініктеме

  1. Жұмыс орны – қызметкердің еңбек қызметі процесінде еңбек міндеттерін орындау кезінде тұрақты немесе уақытша болатын орны.

1-тармағының 17) тармақшасы. 22, қызметкердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сәйкес жабдықталған жұмыс орнына құқығы бар екені анықталды.

Жұмыс орындарына қойылатын талаптарға технологиялық процестің барлық құрамдас бөліктері – зиянды өндірістік факторлардың белгілі бір деңгейі, жабдықтар, аспаптар мен қондырғылар, үй-жайлар мен алаңшалар, шикізатты, құрамдас бөліктер мен дайын өнімді сақтауды және тасымалдауды ұйымдастыру кіреді, олар белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келуі керек. қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау ережелері (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 308-бабы).

  1. Санитарлық-тұрмыстық үй-жайлармен, жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен, арнайы киіммен қамтамасыз етуді жұмыс беруші өз қаражаты есебінен (10-тармақ) 2-баптың 2-тармағында жүзеге асырады. 23 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі).

Қызметкерді санитарлық-тұрмыстық үй-жайлармен қамтамасыз ету нормалары әртүрлі өндірістерге арналған санитарлық ережелердің талаптарында қамтылған, ал жеке нормалар салалық қауіпсіздік ережелерінің талаптарында арнайы тараулармен бекітілген.

Жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен, арнайы киіммен қамтамасыз етуді еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.

газдан құтқару және қосалқы тау-кен құтқару жасақтарының мүшелері; геологиялық, топографиялық-геодезиялық, іздестіру, жерге орналастыру және картографиялық өндіріспен айналысатын қызметкерлер, магистральдық темір жол қызметкерлері, метрополитенді пайдалануда жұмыс істейтін қызметкерлер, метрополитенді, тоннельдерді және басқа да жерасты құрылыстарын салуда нақты кәсіптердегі (лауазымдардағы) қызметкерлер арнайы мақсаттағы, құрылыс индустриясының қызметкерлері және т.б.).

Еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нормативтер минималды болып табылады, ал жұмыс беруші оларға қажеттілікті айқындау кезінде еңбек жағдайларының жай-күйін, еңбек ортасы мен еңбек процесінде факторлардың болуы мен деңгейі мен шоғырлануын негізге алады және «Жұмыс берушінің қаражаты есебінен қызметкерлерге сүт беру және профилактикалық тамақтану ережелері мен нормаларын және қызметкерлерді арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен және басқа да құралдармен қамтамасыз ету қағидаларын» басшылыққа ала отырып, жеке қорғаныс құралдарын кию уақытын қысқартуға немесе қосымша ЖҚҚ беруге бұйрықпен бекітілген жұмыс берушінің қаражаты есебінен жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарын, санитарлық тораптар мен құрылғыларды. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 31 шілдедегі N 184-ө.

  1. Қызметкердің жұмыс орнындағы еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғау сараптамасын жүргізу туралы өтініші бойынша жұмыс орнындағы еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғауға сараптаманы еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган және оның аумақтық бөлімшелері (21-тармақ) жүзеге асырады. 1-бап. 22 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі). Еңбек жағдайларын зерттеу үшін жұмыс орындарын еңбек жағдайлары бойынша аттестациялау бойынша жұмыстарды жүргізуге қатысатын мамандандырылған ұйымдарды (санитарлық-өндірістік зертханалар және т.б.) тартуға болады. Жұмыс орнындағы еңбекті қорғаудың жай-күйіне сараптаманы салалық қауіпсіздік ережелерін қолдана отырып, мемлекеттік еңбек инспекторы жүргізеді.
  2. Қызметкердiң еңбек жағдайларын, қауiпсiздiгi мен еңбектi қорғауды жақсарту жөнiндегi мәселелердi тексеруге және қарауға жеке немесе өзiнiң өкiлi арқылы қатысу құқығы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексiнiң 340, 341-баптарында, жеке және ұжымдық шарттарда және өзге де шарттарда көзделген. еңбек қатынастары тараптарымен келісілген актілер.
  3. Қызметкердің денсаулығына немесе өміріне қауіп төндіретін жағдай туындаған кезде жұмысты орындаудан бас тартқан жағдайда, қызметкер бұл туралы тікелей басшыға немесе жұмыс берушіге қызметкердің құқығы негізінде жазбаша түрде хабарлайды (19-тармақ) 1-тармақ. Өнер. 22 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі).

баптың 2, 3-тармақтарына сәйкес. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 311-бабына сәйкес, бұл жағдайда жұмыстан бас тарту тәртіптік жазаға әкеп соқпайды және қызметкердің кінәсінен мәжбүрлі тоқтап тұрған уақыт үшін жұмыс орны (лауазымы) мен орташа жалақысы сақталады. жұмыс беруші.

  1. Параграфтарға сәйкес. 10) баптың 1-тармағы. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 22-бабына сәйкес қызметкер Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 11-тарауында белгіленген тәртіппен кәсіптік даярлауға, қайта даярлауға және біліктілігін арттыруға құқылы.

Қызметкердiң еңбек мiндеттерiн қауiпсiз орындау және бiлiктiлiгiн арттыру үшiн қажеттi кәсiптiк бiлiм беру және оқыту мәселелерi жұмыс берушiнiң қаражаты есебiнен шешiледi.

  1. Қызметкер жұмыс берушіден ұйымның жұмыс орны мен аумағының ерекшеліктері, еңбек жағдайларының жай-күйі, қауіпсіздік және еңбекті қорғау, өмірі мен денсаулығына төніп тұрған қауіп, сондай-ақ оны қорғау шаралары туралы сенімді ақпарат алуға құқылы. зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың (4-тармақ) 1-тармағының әсерінен. 22). Бұл мәліметтер бірінші кезекте жасалатын еңбек шартында (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 310-бабының 1-тармағы), ал кейіннен – өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау материалдарында қамтылуға тиіс.
  1. Параграфтарға сәйкес. 5) бап. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 330-бабына сәйкес мемлекеттік еңбек инспекторлары (немесе өзге де уәкілетті мемлекеттік органдар) ұйымдардың қызметін тоқтата тұруға (тыйым салуға) құқылы. Параграфтарға сәйкес. 20) баптың 1-тармағы. 22 баптың 2 тармағы. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 311-бабына сәйкес жұмыс берушінің кінәсінен мәжбүрлі тоқтап тұрған кезең үшін қызметкердің жұмыс орны (лауазымы) және орташа жалақысы сақталады.
  2. Қызметкер жұмыс берушiнiң еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне) 1-баптың 16) және 22) тармақшалары бойынша шағым жасауға құқылы. 22 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі).

Жұмыс берушінің әрекетіне шағымдану жеке еңбек дауларының бір түрі болып табылады. бапқа сәйкес. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 170-бабына сәйкес жеке еңбек дауын қарауды бітімгершілік комиссиялары және (немесе) соттар жүзеге асырады. Қызметкер сондай-ақ осы баптың 3-тармағына сәйкес еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесіне жүгінуге құқылы. Бұл жағдайда жоспардан тыс тексеру жүргізуге және шешім қабылдауға міндетті Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 334.

ҚР ЕК 181-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 181-бабында қызметкердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы негізгі құқықтары мен міндеттері айқындалған. Осы баптың мақсаты еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету және еңбек процесінде қызметкерлердің денсаулығы мен өмірін сақтауға бағытталған нормалар мен ережелерді сақтау негіздерін белгілеу болып табылады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 181-бабына сәйкес қызметкердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, санитарлық-гигиеналық жағдайлармен және жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету талаптарына сәйкес жабдықталған жұмыс орнына, сондай-ақ еңбек жағдайларының жай-күйі, кәсіби тәуекелдер және зиянды және қауіпті факторлардан қорғау шаралары туралы ақпаратқа қол жеткізу. Қызметкер сонымен қатар еңбек міндеттерін қауіпсіз орындау үшін қажетті білім алуға және оқуға құқылы.

Екінші жағынан, қызметкер қауіпсіздік және еңбекті қорғау бойынша белгіленген нормаларды, ережелерді және нұсқауларды сақтауға, өндірістік жарақаттар, кәсіптік аурулар және адамдардың денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін жағдайлар туралы уақтылы хабарлауға міндетті. Сонымен қатар, қызметкер міндетті медициналық тексеруден өтуге, қажет болған жағдайда профилактикалық медициналық тексеруден өтуге, сондай-ақ қауіпсіздік және еңбекті қорғау бойынша оқыту мен нұсқау беруге міндетті.

Осы баптың маңыздылығы қауіпсіз еңбек жағдайларын жасауға және кәсіптік аурулар мен өндірістегі жазатайым оқиғалардың қаупін азайтуға бағытталған жұмыс беруші мен қызметкердің өзара іс-қимылының негізін құруда. Баптың ережелерін сақтау еңбек қауіпсіздігі мәдениетін нығайтуға және еңбек қатынастарының барлық қатысушыларының еңбекті қорғау саласындағы хабардар болуына ықпал етеді.

Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 181-бабы жұмыс беруші мен қызметкердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы қатынастарын реттеудің, екі жақтың құқықтары мен міндеттерінің сақталуын қамтамасыз етудің негізгі құралы болып табылады. Бұл қауіпсіз және тиімді жұмыс үшін жағдай жасауға, сондай-ақ өндірістегі кәсіптік аурулар мен жазатайым оқиғалардың алдын алуға бағытталған.

Осы баптың ережелерін сақтау жұмыс берушінің де, қызметкердің де мойнында екенін атап өткен жөн. Жұмыс беруші жұмыс орындары мен жағдайлардың еңбекті қорғау және қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін, жеке және ұжымдық қорғаудың қажетті құралдарымен, сондай-ақ кәсіптік қауіптер мен қорғаныс шаралары туралы ақпаратты қамтамасыз етуі тиіс. Қызметкер өз кезегінде белгіленген ережелер мен нұсқауларды сақтауға, оқудан және медициналық тексеруден өтуге, жұмыс орнындағы қауіпті жағдайлар мен оқыс оқиғалар туралы хабарлауға міндетті.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 181-бабының ережелерін сақтамау жұмыс беруші мен қызметкер үшін әкімшілік немесе тәртіптік жауапкершілікке, сондай-ақ материалдық шығындарға және қызметкерлердің денсаулығына зиян келтіруге әкеп соғуы мүмкін.

Жалпы, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 181-бабының жұмыс орнындағы қауіпсіздік пен еңбекті қорғауды қамтамасыз етуде, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің өзара іс-қимылының негіздерін белгілеуде, сондай-ақ осы саладағы құқықтары мен міндеттерін айқындауында маңызды рөл атқарады. Бұл қолайлы және қауіпсіз еңбек ортасын құруға ықпал етеді, бұл өз кезегінде еңбек өнімділігін арттырады және жұмысшылардың өмір сүру сапасын жақсартады.