ҚР ЕК-нің 191-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылауды мемлекеттік еңбек инспекторлары жүзеге асырады.
2. Мемлекеттік еңбек инспекторларына:
1) Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік еңбек инспекторы – еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның лауазымды адамы;
2) бас мемлекеттік еңбек инспекторлары – еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның лауазымды адамдары;
3) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бас мемлекеттік еңбек инспекторы – облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органының басшысы;
4) мемлекеттік еңбек инспекторлары – облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органының лауазымды адамдары жатады.
3. Мемлекеттік еңбек инспекторлары қызметтік міндеттерін атқару кезінде заңмен қорғалады және Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдары мен өзге де нормативтік құқықтық актілерін басшылыққа алады.
4. Мемлекеттік еңбек инспекторына қызметтік міндеттерін орындауға кедергі келтірген адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.
5. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуын мемлекеттiк бақылау, егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.
6. Алып тасталды – ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру, сондай-ақ мұндай оқиғаларды туындатқан себептерді жою жөніндегі іс-шаралардың орындалуын бақылау және бақылау субъектісіне бару арқылы жүргізілетін бақылаудың өзге де түрлері шеңберінде мемлекеттік еңбек инспекторлары жүргізетін тексерулер жұмыс берушіге алдын ала хабарламай жүргізіледі және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құқықтық статистика мен арнайы есепке алу туралы заңнамасына сәйкес тіркелуге және есепке алуға жатпайды.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 191 бабына түсініктеме
Еңбек заңнамасының сақталуын мемлекеттік басқаруды, бақылауды және қадағалауды Қазақстан Республикасының Үкіметі, уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері, сондай-ақ өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган және өзге де уәкілетті органдар жүзеге асырады. Мемлекеттік еңбек инспекторлары бақылау қызметін жүзеге асыру кезінде ХЕҰ-ның № 81 «Өнеркәсіп және саудадағы еңбек инспекциясы туралы» және № 120 «Ауыл шаруашылығындағы еңбек инспекциясы туралы» конвенцияларын да басшылыққа алады.
- Мемлекеттік еңбек инспекторлары мемлекеттік әкімшілік қызметшілер болып табылады және өз қызметін «Мемлекеттік қызмет туралы» Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі № 453 Заңына сәйкес жүзеге асырады.
Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшi – мемлекеттiк саяси қызметшiлер құрамына кiрмейтiн, мемлекеттiк органда лауазымдық өкiлеттiктердi тұрақты кәсiптiк негiзде жүзеге асыратын мемлекеттiк қызметшi.
Мемлекеттік еңбек инспекторы заңнамалық актілермен кепілдік берілген құқықтарға ие және Қазақстан Республикасы Президентінің 3 мамырдағы Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің ар-намыс кодексінің» ережелерін сақтауға міндетті. 2005 жылғы № 1567 («Казахстанская правда» 2005 жылғы 5 мамырдағы № 110-111).
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау талаптарының сақталуын бақылау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру сәйкес жүзеге асырылады
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 27 қыркүйектегі N 851 қаулысымен бекітілген «Қауіпсіздік және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды ұйымдастыру және жүргізу ережесі».
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгiнiң мемлекеттiк еңбек инспекторлары (бұдан әрi – мемлекеттiк еңбек инспекторы) Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының Еңбек кодексiнiң (бұдан әрi – бұдан әрi) сақталуын бақылауды жүзеге асырады. еңбек заңнамасы деп аталады).
Мемлекеттік еңбек инспекторлары өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерін, өзге де нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алады.
- Еңбек заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік еңбек инспекторларына:
- Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік еңбек инспекторы Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің (бұдан әрі – Мемлекеттік еңбек инспекциясы) (бұдан әрі – Мемлекеттік еңбек инспекциясы) құрылымдық бөлімшесінің басшысы болып табылады. Министрлік деп аталады);
- Қазақстан Республикасы еңбек жөніндегі орталық атқарушы органының бас мемлекеттік еңбек инспекторлары – Министрліктің Мемлекеттік еңбек инспекциясы құрылымдық бөлімшесінің қызметкерлері;
- облыс, Астана және Алматы қалалары бойынша бас мемлекеттік еңбек инспекторы – Министрліктің аумақтық органының облыстар, Астана және Алматы қалалары басшысының тиісті орынбасары;
- облыстардағы, қалалардағы және аудандардағы мемлекеттік еңбек инспекторлары – Министрліктің облыстық, Астана және Алматы қалалары аумақтық органдарының мемлекеттік еңбек инспекциясының қызметкерлері.Мемлекеттік еңбек инспекторларының Қазақстан Республикасының аумағында еңбек заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру жөніндегі қызметі. Қазақстан Республикасын тиісті бас мемлекеттік еңбек инспекторлары ұйымдастырады.
- Мемлекеттiк еңбек инспекторлары өз құқықтарын жүзеге асыру және қызметтiк мiндеттерiн орындау кезiнде мемлекеттiң уәкiлеттi өкiлдерi болып табылады және оның қорғауында болады, мемлекеттiк органдардан, лауазымды адамдардан тәуелсiз және тек заңға бағынады.
бапқа сәйкес. ХЕҰ № 81 Конвенциясының 6-бабына сәйкес, инспекция қызметкерлері мемлекеттік қызметшілерден тұруы керек, өйткені мемлекеттік қызметшілердің мәртебесі мен жұмыс жағдайлары оларды кез келген дұрыс емес сыртқы әсерлерден тәуелсіз етеді. Қазақстан Республикасы Конституциясының 14-бабында заң мен сот алдында барлығы тең деп көрсетілген. Ешкiмдi тегiне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, наным-сенiмiне, тұрғылықты жерiне немесе кез келген басқа жағдаяттар бойынша кемсiтуге болмайды.
Мемлекеттiк қызметшiге жария айып тағылған жағдайда, бұл айыптауларды, оның iшiнде сот тәртiбiмен теріске шығару жөнiндегi тиiстi шаралар қолданылады («Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк қызметшiлерiнiң ар-намыс кодексi» Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығымен бекiтiлген «Қазақстан Республикасы мемлекеттiк қызметшiлерiнiң ар-намыс кодексi». 2005 жылғы 3 мамырдағы N 1567).
- Бапқа сәйкес 356 Қазақстан Республикасының ӘҚБтК-нің 356 Мемлекеттік инспекциялар мен мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарының лауазымды адамдарының қажетті құжаттарды, материалдарды беруден бас тартуда көрсетілген құзыретіне сәйкес қызметтік міндеттерін орындауына кедергі жасау. , қызметі, кірістері, сақтандыру сыйлықақыларын есептеу және төлеу туралы мәліметтерді, атом энергиясын пайдалану жөніндегі статистикалық және өзге де ақпаратты тексеруге, тексеруге, түгендеуге, сараптама жасауға және заңда көзделген өзге де іс-әрекеттерді жүргізуге рұқсат беруден бас тарту туралы шешім бойынша уәкiлеттi орган не оларды жүзеге асыруға өзге де кедергi келтiру не жалған мәлiметтер ұсыну жеке тұлғаларға айлық есептiк көрсеткiштiң үшке дейiнгi мөлшерiнде, лауазымды адамдарға жиырмаға дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.
Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған іс-әрекеттер – жеке тұлғаларға айлық есептiк көрсеткiштiң жетiге дейiнгi мөлшерiнде, лауазымды адамдарға – елуге дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады. .
Мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарының (лауазымды адамдарының), мемлекеттік инспекцияның лауазымды адамдарының өз құзыреті шегінде шығарған заңды талаптарын немесе нұсқамаларын, қаулыларын орындамау немесе тиісінше орындамау жеке тұлғаларға беске дейінгі мөлшерінде, лауазымды адамдарға және дара кәсіпкерлерге айыппұл салуға әкеп соғады. – он бес айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде.
Уәкiлеттi органның лауазымды адамы салатын мөрдi (мөрдi) бұзу, жеке тұлғаларға айлық есептiк көрсеткiштiң беске дейiнгi мөлшерiнде, лауазымды адамдарға онға дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.
ҚР ЕК 191-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 191-бабы Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру тәртібін реттейді. Осы баптың мақсаты жұмыскерлер мен жұмыс берушілердің құқықтары мен міндеттерінің сақталуын қамтамасыз ету, сондай-ақ қауіпсіз және салауатты еңбек жағдайларын қамтамасыз ету болып табылады.
Бапқа сәйкес, мемлекеттік бақылауды еңбек инспекциясы органдары мен өзге де уәкілетті мемлекеттік органдар жүзеге асырады. Бұл органдар еңбек заңнамасының, оның ішінде еңбекті қорғау ережелерінің, жалақы нормаларының, еңбек кепілдіктері мен жеңілдіктерінің сақталуын, сондай-ақ еңбек заңнамасын бұзған жағдайда санкцияларды қолдану тәртібінің сақталуын бақылауды жүзеге асырады.
Еңбек инспекциясы және өзге де уәкілетті мемлекеттік органдар жұмыс берушілердің еңбек заңнамасын сақтауын тексеруге, еңбек қызметіне байланысты құжаттарды ұсынуды талап етуге, еңбек жағдайларын заңнамаға сәйкес келтіру туралы бұйрықтар шығаруға құқылы.
Сондай-ақ Еңбек кодексінің 191-бабында жұмыс берушілер мен қызметкерлер еңбек инспекциясы жөніндегі органдармен және өзге де уәкілетті мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасауға, қажетті ақпарат беруге және тексерулер жүргізуде және бұйрықтарды орындауда көмек көрсетуге міндетті.
Сонымен, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 191-бабы Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырудың негізгі қағидаттары мен тәртібін айқындайды. Бұл қызметкерлер мен жұмыс берушілердің құқықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуге, өндірісте жарақат алу қаупін азайтуға және еңбек заңнамасын сақтауға бағытталған.