ҚР ЕК-нің 32-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Еңбек шартын жасау үшін мынадай құжаттар:

1) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі немесе Қазақстан Республикасы азаматының паспорты (он алты жасқа толмаған адамдар үшiн туу туралы куәлiк) қажет.

Қандастар жергілікті атқарушы органдар берген қандас куәлігін ұсынады;

2) шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты немесе азаматтығы жоқ адамның куәлігі (Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар үшін) не босқын куәлігі;

3) тиісті білімді, машық пен дағдыны талап ететін жұмысқа еңбек шартын жасасу кезінде білімі, біліктілігі туралы, арнайы білімі немесе кәсіптік даярлығының болуы туралы құжат;

4) еңбек қызметін растайтын құжат (еңбек өтілі бар адамдар үшін);

5) алдын ала медициналық куәландырудан өткені туралы құжат (осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес осындай куәландырудан өтуге міндетті адамдар үшін) қажет.

2. Кәмелетке толмағандардың қатысуымен білім беру, тәрбиелеу, демалысты ұйымдастыру және сауықтыру, дене шынықтыру және спорт, медициналық қамтамасыз ету, әлеуметтік қызметтер көрсету, мәдениет және өнер саласында еңбек шартын жасасу үшін адам: адам өлтіру, денсаулыққа қасақана зиян келтіру, адамдардың денсаулығына және имандылыққа, жыныстық қолсұғылмаушылыққа қарсы, экстремистік немесе террористік қылмыстар, адам саудасы сияқты қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны туралы мәліметтердің бар не жоқ екендігі туралы анықтама ұсынады.

3. Адам азаматтық қызметтің мемлекеттік функцияларға теңестірілген функцияларды орындауға байланысты лауазымына немесе квазимемлекеттік сектор субъектісіндегі жұмысқа кірген кезде жұмыс беруші осы адамға қатысты оның сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны туралы мәліметтерді өз құзыреті шегінде мемлекеттік құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органның ақпараттық жүйелері немесе «электрондық үкіметтің» веб-порталы арқылы талап етіп алдырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақтың екінші бөлігі 01.01.2027 бастап қолданысқа енгізіледі – ҚР 03.01.2023 № 188-VII Заңымен (мәтін алып тасталды).

4. Жұмыскер қоса атқаратын жұмыс туралы еңбек шартын басқа жұмыс берушімен жасасу үшін негізгі жұмыс орны бойынша еңбектің сипаты мен шарттары (жұмыс орны, лауазымы, еңбек жағдайлары) туралы анықтама ұсынады.

5. Мемлекеттік органның шетелдік жұмыскерлері тартылған кезде еңбек шартын жасасу үшін қажетті құжаттардың тізбесі Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен шетелдік жұмыскерлерді тарту тәртібіне сәйкес айқындалады.

6. Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыс беруші осы бапта көзделмеген құжаттарды талап етуге құқылы емес.

7. Құжаттардың төлнұсқаларын жұмыс берушіде сақтауға не Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген рәсімдерді орындау үшін уақытша қалдыруға жұмыскер келіскен жағдайда, жұмыс беруші жұмыскерге құжаттарды қайтару туралы жазбаша міндеттеме береді.

Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI («Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» ҚР Кодексіне (Салық кодексі) тиісті өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілген күннен кейін қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 393-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 32 бабына түсініктеме

  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, еңбек шартын жасасу үшін жеке куәлікті немесе төлқұжатты (он алты жасқа толмаған адамдар үшін туу туралы куәлік) ұсыну қажет.

«Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және есепке алу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 12 шілдедегі N 1063 қаулысына сәйкес (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2000 ж. N 29, 359-бап). ), тұрғылықты жеріне қарамастан Қазақстан Республикасы азаматтарының, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың жеке басын куәландыратын құжаттары болуы қажет.

Жеке басын куәландыратын құжаттар:

  • Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;
  • жеке куәлік.

Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты Қазақстан Республикасынан шыққанда және одан тыс жерде меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжат болып табылады. Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты он жыл мерзімге беріледі. Азаматтың өтініші бойынша төлқұжаттың қолданылу мерзімін уәкілетті орган тағы бір жылға ұзарта алады.

Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі азаматтарға 16 жастан бастап беріледі және республика аумағында жарамды. Оның аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының барлық азаматтарының жеке куәлігі болуы керек. Сертификатта былай делінген:

  • тегі Аты Әкесінің аты; Туған күні мен жері; ұлты (иесінің өтініші бойынша көрсетіледі); ЖСН, заңды мекенжайы;
  • куәлікті берген органның атауы;
  • берілген күні, жарамдылық мерзімі, жеке куәлік коды және штрих-код.

Жеке куәлік жаңа тұрақты тұрғылықты жері бойынша тіркелген кезде ауыстырылуға жатады (Қазақстан Республикасы Үкіметінің жоғарыда аталған Қаулысының 5, 6-тармақтары).

  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 2) тармақшасына сәйкес, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар еңбек шартын жасасу үшін тұруға ықтиярхатты немесе азаматтығы жоқ адамның куәлігін ұсынады.

Өнерге сәйкес. 4 «Шетелдіктердің құқықтық жағдайы туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 19 маусымдағы N 2337 Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж. N 9–10, 68-бап), шетелдіктер мен рұқсат алған азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының тұрақты тұрғындары және шетел азаматының Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты немесе азаматтығы жоқ адамның ішкі істер органдары берген куәлігі болып танылады.

  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 3) тармақшасына сәйкес еңбек шартын жасасу үшін білімі, біліктілігі, арнаулы білімінің немесе кәсіптік даярлығының болуы туралы құжат – тиісті білімді, дағдыны талап ететін жұмысқа еңбек шартын жасасқан кезде ұсынылады. және қабілеттер.

Лицензиясы бар, мемлекеттік аттестациядан өткен және негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары бітірушілерге мемлекеттік үлгідегі білім туралы құжаттарды береді. сертификаттау.

Мемлекеттік стандарттағы білім туралы құжаттарды толтыруға қойылатын талаптарды білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

Мемлекеттік стандарттағы білім туралы құжаттың болуы келесі деңгейдегі білім беру ұйымдарында білім беруді жалғастырудың қажетті шарты болып табылады.

Оқуын аяқтамаған немесе қорытынды аттестаттаудан өтпеген азаматтарға белгіленген үлгідегі куәлік беріледі.

Шетелдік білім беру ұйымдары берген білім туралы құжаттар Қазақстан Республикасының аумағында халықаралық шарттардың (келісімдердің) негізінде танылады.

Халықаралық шарттар (келiсiмдер) болмаған жағдайда, азаматтардың шетелдiк бiлiм беру ұйымдарында алған бiлiмi туралы құжаттарды нострификациялау және оларға тиiстi куәлiктер беру бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады (ҚР Қазақстан Республикасының Заңының 39-бабы). «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі N 319 Заңы – «Казахстанская правда» 2007 жылғы 15 тамыздағы N 127 (25372).

  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес еңбек өтілі бар адамдар оны растау үшін осы бапта санамаланған құжаттардың кез келгенін немесе еңбек қызметін растайтын бірнеше құжаттарды ұсынады. 34 ҚР ТК.
  2. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 5) тармақшасына сәйкес, еңбек шартын жасасу үшін әскери міндеттілер мен мерзімді әскери қызметке шақырылуға жататын адамдар әскери есепке алу құжатын ұсынады.

Қазақстан Республикасындағы әскери қызмет өткерушілер мен мерзімді әскери міндеттілердің әскери есебін жүргізу тәртібі туралы ереже Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 5 мамырдағы № 371 қаулысымен бекітілген (ҚР ОӘК, 2006 ж. 17, 157-бап).

Аталған Ереженің 65-тармағына сәйкес, азаматтарды әскери есепке алудың негізінде жүзеге асырылатын құжаттар:

  • запастағы офицерлер үшін – запастағы офицерлердің әскери билеті немесе запастағы офицердің уақытша куәлігі;
  • запастағы әскери сержанттар (старшиналар) мен сарбаздары (матростары) үшін – әскери билет немесе уақытша куәлік (сержанттар мен сарбаздар);
  • әскерге шақырылушылар үшін – тіркеу туралы куәлік.

Ереженің 5-бөлімі ұйымдарда азаматтардың әскери есебін жүргізу тәртібін айқындайды.

Әскери есепке алуды жүзеге асыру қағидаларының 5-бөлімінің 73-тармағына сәйкес ұйымдарда әскери есепке жауапты адамдар:

  • жұмысқа қабылдау (оқу) кезінде әскери қызметшілер үшін әскери билеттер мен уақытша куәліктер, ал әскерге шақырылушылар үшін тіркеу куәліктері тексеріледі. Осы құжаттарды алған кезде азаматтарға қолхат беріледі;
  • жұмысқа орналасқан (оқыған) азаматтардың әскери есепте бар-жоғын белгілейді. Әскери қызмет өткеруге жататын адамдар және әскери есепте тұрмаған шақырылушылар тұрғылықты жері бойынша тіркеуші органдарда тіркелгеннен кейін ғана жұмысқа (оқуға) қабылданады.

Азаматтарды ұйымдарға әскери есепке қою әскери есепке алу туралы мәліметтерді қамтитын жеке карточка бойынша жүзеге асырылады. Әскери міндеттілер үшін мерзімді әскери қызметке жататын жас жігіттердің тізімі қосымша жүргізіледі (Ереженің 72-тармағы).

  1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 8 қыркүйектегі № 856 қаулысымен бекітілген, осы тексерілуге ​​жататын адамдардың профилактикалық, алдын ала және міндетті медициналық қарап-тексерулерден уақтылы өтуін қамтамасыз ету ережесінің 4-тармағына сәйкес (ҚР ПҚБК) , 2006 ж. N 34, 367-бап), алдын ала медициналық тексеру – жұмысқа және оқуға түсетін адамдардың денсаулық жағдайын анықтау, жазатайым оқиғалардың, жалпы, кәсіптік, жұқпалы және паразиттік аурулардың таралуын болдырмау және алдын алу мақсатында медициналық тексеруден өткізу.

Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 6) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес алдын ала медициналық куәландырудан өтуге, еңбек шартын жасасуға міндетті адамдар алдын ала медициналық куәландырудан өткені туралы құжат.

Денсаулық сақтау министрінің бұйрығымен зиянды өндірістік факторлардың, алдын ала және мерзімдік медициналық тексерулер міндетті болып табылатын кәсіптердің тізбесі және зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшыраған жұмыскерлерді міндетті алдын ала және мерзімдік медициналық тексеруден өткізу жөніндегі нұсқаулық бекітілді. Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 12 наурыздағы N 243 (Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілері Бюллетені, 2004 ж. N 29–36, 976-бап).

Зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшыраған жұмыскерлерді міндетті алдын ала және мерзімдік медициналық тексеруден өткізу және кәсіби жарамдылығын анықтау жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес:

  • алдын ала медициналық куәландырудан өткен және зиянды өндірістік факторлармен жұмыс істеуге жарамды деп танылған адамдарға анықтама беріледі (7-тармақ);
  • зиянды факторлармен және қолайсыз еңбек жағдайларында жұмыс істеуге қарсы көрсетілімдері бар адамдар үшін қорытынды шығарылмайды, бірақ үш күн ішінде ұйымның әкімшілігіне жіберіледі (8-тармақ).

Қазақстан Республикасының темiр жол көлiгiндегi поездардың қозғалысына тiкелей байланысты қызметкерлердi медициналық тексеруден өткiзу қағидалары мiндеттi атқарушының бұйрығымен бекiтiледi. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2006 жылғы 17 мамырдағы N 220 (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерінің Бюллетені, 2006 жылғы қыркүйек N 14, 100-бап). Аталған Ережеге сәйкес:

  • денсаулық жағдайы бойынша орындалатын жұмысқа жарамдылығын анықтау, кәсіптік аурулардың бастапқы белгілерін уақтылы анықтау, кәсіптік қызметті жүзеге асыруға кедергі келтіретін ауруларды анықтау және өндірістегі жазатайым оқиғалардың, жұмысқа кіретін және жұмыс істейтін адамдардың алдын алу мақсатында теміржол көлігіндегі пойыздар қозғалысына тікелей байланысты кәсіптер мен лауазымдар бойынша (2-тармақ);
  • медициналық куәландыруды лицензиялары бар емдеу-профилактикалық ұйымдардың және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің еңбек гигиенасы және кәсіптік патология орталықтарының (бұдан әрі – Орталықтар) дәрігерлік-сараптамалық (дәрігерлік) комиссиялары (бұдан әрі – ЕЭК) жүзеге асырады. денсаулық жағдайы бойынша кәсiптiк жарамдылығын бағалау жөнiндегi медициналық және медициналық қызметтi жүзеге асыруға (4-тармақ);
  • ЕЭК қызметкердің пойыздар қозғалысына тікелей байланысты кәсіпке жарамдылығы туралы ЕЭК Төрағасы, ЕЭК хатшысы қол қойған және ЕЭК жұмыс істейтін медициналық ұйымның мөрімен толық және негізделген қорытынды беруге тиіс. (5-тармақ) 5-тармақ).
  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 7) тармақшасына сәйкес, азамат еңбек шартын жасасу үшін салық төлеушінің тіркеу нөмірі мен әлеуметтік жеке кодты беру туралы куәліктің көшірмесін ұсынуы қажет.

Айта кету керек, жұмыс беруші салық төлеушінің тіркеу нөмірі мен әлеуметтік жеке кодты беру туралы анықтамалардың түпнұсқасын емес, олардың көшірмелерін ұсынуы қажет, ал түсіндірме берілген мақалада бұл анықтамалардың көшірмелерін нотариуспен куәландыру міндеті жоқ.

  1. Түсініктеме берілген баптың 2-тармағында жұмыс берушілердің еңбек шарттарын жасасу кезінде азаматтардан түсініктеме берілген баптың 1-тармағында көзделмеген құжаттарды талап етуіне тыйым салу белгіленген. Бұл ретте, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде толық емес жұмыс күнімен жұмыс істейтін адамдар үшін көзделген ерекшеліктердің бірі түсіндірме берілген баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттармен қатар, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жұмыс істейтін қызметкерлерді ұсыну болып табылатынын ескерген жөн. басқа жұмыс берушімен толық емес жұмыс уақыты бойынша еңбек шартын жасасу үшін негізгі жұмыс орны (жұмыс орны, лауазымы, еңбек жағдайлары) сипаты мен еңбек жағдайлары туралы анықтама (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 197-бабы). .
  2. Түсініктеме берілген баптың 3-тармағында, егер сақтауға қызметкердің келісімі алынған болса, жұмыс берушілердің еңбек шартын жасасу үшін қажетті құжаттардың түпнұсқасын сақтауға құқығы көзделген. Келісім жазбаша түрде берілуі керек деп есептейміз.

Жұмыс беруші сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіптерді орындау мақсатында еңбек шартын жасасу үшін қажетті құжаттардың түпнұсқаларын уақытша қалдыруға құқылы. Бұл құқықты жүзеге асыру үшін қызметкердің келісімі талап етілмейді.

Құжаттардың түпнұсқасы сақталған немесе оларды уақытша қалдырған жағдайда жұмыс беруші қызметкерге құжаттарды қайтару туралы жазбаша міндеттеме береді.

ҚР ЕК 32-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 32-бабында қызметкер мен жұмыс беруші арасында еңбек шартын жасасу үшін қажетті құжаттардың тізбесі белгіленген. Осы баптың талаптарын түсіну және орындау екі тарап үшін де жұмысшылар мен жұмыс берушілердің құқықтарының заңдылығын және қорғалуын қамтамасыз ету үшін маңызды.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 32-бабына түсініктеме келесі аспектілерге назар аударады:

  1. Еңбек шартын жасасқан кезде қызметкер жұмыс берушіге мынадай құжаттарды ұсынуға міндетті: а) жеке басын куәландыратын құжат (төлқұжат немесе тегі, аты, әкесінің аты, туған күні мен жері туралы мәліметтерді қамтитын басқа құжат, сондай-ақ фотосурет); қызметкердің); б) еңбек кітапшасы, егер бар болса (еңбек кітапшасы қызметкердің еңбек өтілін растайтын негізгі құжат болып табылады); в) егер бұл Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген болса немесе белгілі бір жұмыстарды орындау үшін талап етілсе, білімін, біліктілігін және кәсіптік дағдыларын растайтын құжаттар (мысалы, дипломдар, сертификаттар, аттестаттаулар және т.б.); г) Қазақстан Республикасының заңнамасында, ұжымдық шартта немесе ішкі еңбек тәртібі ережелерінде көзделген өзге де құжаттар.
  2. Жұмыс берушінің қызметкерден Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 32-бабында немесе өзге де нормативтік құқықтық актілерде көрсетілмеген құжаттарды ұсынуды талап етуге құқығы жоқ екенін ескерген жөн. Бұл шектеу азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға бағытталған.
  3. Егер қызметкер Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 32-бабында көрсетілген құжаттарды ұсынбаса, жұмыс беруші еңбек шартын жасасудан бас тартуға құқылы. Мүмкін болатын жанжалдар мен түсініспеушіліктерді болдырмау үшін жұмыс беруші қызметкерге бас тарту себебін түсіндіруі маңызды.

Осылайша, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 32-бабына түсініктеме еңбек шартын жасасу үшін қажетті құжаттарды ұсыну кезінде заң талаптарын сақтаудың маңыздылығына назар аударады және осы құжаттардың еңбек шартын жасауды қамтамасыз етудегі рөлін атап көрсетеді. заң үстемдігі және жұмысшылар мен жұмыс берушілердің құқықтарын қорғау.