ҚР ЕК-нің 48-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда жұмыс беруші немесе қабылдаушы тарап тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың актілері негізінде жұмыскерді, жіберуші тараптың жұмыскерін жұмыстан шеттетуге міндетті.

2. Жұмыс беруші немесе қабылдаушы тарап осы баптың 1-тармағында көзделген жағдайлардан басқа:

1) жұмыста алкогольдік, есірткілік, уытқұмарлық масаңдық (соларға ұқсас) жағдайында болған немесе жұмыс күні ішінде осындай масаңдық туғызатын заттарды пайдаланған;

2) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау немесе өнеркәсіптік қауіпсіздік мәселелері жөнінде білімін тексеру бойынша емтихандар тапсырмаған;

3) жұмыс беруші немесе қабылдаушы тарап берген жеке және (немесе) ұжымдық қорғаныш құралдарын пайдаланбаған;

4) егер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті болып табылатын болса, медициналық қарап-тексеруден не ауысым алдындағы медициналық куәландырудан өтпеген;

5) жұмыскерді еңбек шартында келісілген жұмысты орындау үшін қажетті көлік құралын басқару құқығынан немесе басқа да рұқсаттардан айырған жағдайда;

6) егер әрекеттері немесе әрекетсіздігі өзінің, оның ішінде басқа да жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығы үшін ауыр зардаптарға, өндірістік жарақаттар мен аварияларға, еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі не көліктегі жол жүрісі қауіпсіздігі қағидаларының бұзылуына әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса, жұмыскерді, жіберуші тараптың жұмыскерін жұмыстан шеттетуге міндетті.

3. Толық материалдық жауаптылықты өзіне алғаны туралы жазбаша шарттың негізінде жұмыскерге, жіберуші тараптың жұмыскеріне берілген мүліктің және басқа да құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етпеген жұмыскерді, жіберуші тараптың жұмыскерін жұмыс берушінің немесе қабылдаушы тараптың жұмыстан шеттетуге құқығы бар.

4. Жұмыстан шеттету кезеңінде жұмыскердің, жіберуші тарап жұмыскерінің жалақысы сақталмайды және еңбекке уақытша жарамсыздығы бойынша әлеуметтік жәрдемақы жұмыс берушінің немесе қабылдаушы тараптың қаражаты есебінен төленбейді.

5. Жұмыскерді, жіберуші тараптың жұмыскерін жұмыстан шеттету оны шеттету үшін негіз болған себептер анықталғанға және (немесе) жойылғанға дейінгі мерзімге жұмыс берушінің актісімен немесе қабылдаушы тараптың актісімен жүзеге асырылады.

6. Жұмыс беруші немесе қабылдаушы тарап жұмыскерді, жіберуші тараптың жұмыскерін жұмыстан заңсыз шеттеткен жағдайда, олардың жалақысы, еңбекке уақытша жарамсыздығы бойынша әлеуметтік жәрдемақысы және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде, еңбек, ұжымдық шарттарда, жұмыс берушінің актілерінде немесе қабылдаушы тараптың актісінде көзделген өзге де төлемдері сақталады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 48 бабына түсініктеме

  1. Жұмыстан шеттету – қызметкердің белгілі бір уақыт ішінде еңбек міндеттерін орындауына кедергі жасау. Жұмыстан шеттету жұмыс берушінің жауапкершілігі болып табылады және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда, сондай-ақ түсініктеме берілген баптың 2-тармағында көзделген жағдайларда жүзеге асырылады.

Түсініктеме берілген баптың 1-тармағында Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда жұмыс беруші тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың актілері негізінде қызметкерді жұмыстан шығаруға міндетті екені белгіленген.

Мысалы, бапқа сәйкес. 23 «Темір жол көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 8 желтоқсандағы N 266 Заңы (Ведомости, 2001 ж. N 23, 315-бап) , уәкілетті органның немесе магистральдық темір жол желісі операторының талабы бойынша, жұмыс беруші темір жол көлігі қызметкерін жұмыстан шығаруға міндетті:

  • диспетчерлiк қызметтiң, магистральдық темiр жол желiсi операторының тасымалдау процесiн және пойыздар қозғалысын басқаруға байланысты нұсқауларын орындамаған жағдайларда;
  • жұмыс уақытын бұзғаны үшін.

Параграфтарға сәйкес. 10) бап. 11 «Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 4 желтоқсандағы N 361 Заңының («Казахстанская правда» 2002 жылғы 6 желтоқсандағы N 263–264), мемлекеттік қызметті жүзеге асыратын лауазымды адамдар. санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары халықтың декреттелген топтарына жататын, жұқпалы, паразиттік аурулардың ошағы болып табылатын, сондай-ақ уақтылы медициналық тексеруден өтпеген адамдарды жұмыстан уақытша шеттету туралы ұйғарым шығаруға құқылы. .

бапқа сәйкес декреттелген халық тобына. Осы Заңның 1-тармағына басқаларға жұқпалы және паразиттік ауруларды жұқтыру қаупі жоғары қызмет көрсету саласында жұмыс істейтін адамдар жатады.

тармақтарына сәйкес. 9) бап. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 330-бабына сәйкес мемлекеттік еңбек инспекторлары Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде оқудан өтпеген қызметкерлерді жұмыстан шығару туралы жұмыс берушілер орындауға міндетті бұйрықтар шығаруға құқылы. қауіпсіздік және еңбекті қорғау мәселелері бойынша нұсқау берілді, білімі тексерілді.

  1. Түсініктеме берілген баптың 2-тармағында жұмыс берушінің қызметкерді келесі жағдайларда жұмыстан шеттету міндеті қарастырылған:
  • егер қызметкер жұмыста алкогольдік, нашақорлық, уытқұмарлық (олардың аналогтары) күйінде болса немесе жұмыс күні ішінде осындай мас болуды тудыратын заттарды пайдаланған болса, жұмыс беруші оны жұмыстан шеттетуге міндетті.

«Соттардың еңбек дауларын шешу кезінде заңнаманы қолдануының кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 9 нормативтік қаулысының 19-тармағы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Бюллетені). Қазақстан, 2004 ж., No 1) қызметкердің масаң күйі немесе есірткілік масаң күйі немесе басқа түрдегі масаң күйі соттың жан-жақты зерттелуі және бағалануы тиіс медициналық куәландырумен де, дәлелдемелердің басқа түрлерімен де расталуы мүмкін екендігін түсіндіреді.

Жұмыс берушіге қызметкерлерді жұмыстан шығаруға негіз беретін медициналық куәландыруды жүргізу тәртібі еңбек заңнамасында белгіленбеген. Қызметкердiң жағдайы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрiнiң 2003 жылғы 11 маусымдағы N 446 бұйрығымен бекiтiлген Психобелсендi затты пайдалану және масаң күйде болу фактiлерiн анықтау үшiн медициналық куәландыру жүргiзу жөнiндегi нұсқаулыққа сәйкес айқындалады. .

Нұсқауларға сәйкес интоксикация – психоактивті заттармен жедел улану нәтижесінде пайда болатын және психикалық, мінез-құлық, вегетативтік және сомато-неврологиялық бұзылулар кешенімен сипатталатын жағдай. Интоксикация алкогольді, есірткіні және заттарды теріс пайдалану болуы мүмкін.

Нұсқаулыққа сәйкес тексерілетін адамның жұмыс орны бойынша ұйымдардың лауазымды адамдары бұл адамдарды медициналық куәландыруға тек мемлекеттік медициналық ұйымдарға жібереді және жеткізеді.

Емтиханға жіберу емтихан тапсырылатын адамның жұмыс орны бойынша кәсіпорындар мен ұйымдардың лауазымды адамдарының жазбаша нұсқауы бойынша жүзеге асырылады.

Медициналық куәландыруға жататын адамдар мас болу белгілері анықталған кезден бастап екі сағаттан кешіктірілмей оны өткізу орнына жеткізілуі тиіс.

Барлық жағдайларда тексеруді жүргізетін дәрігер тексеруді қажет еткен себептер мен оның мақсаты туралы хабардар болуы керек.

Ресми жолдамасыз азаматтардың жеке өтініші бойынша сараптама жүргізуге жол беріледі. Бұл ретте емтихан алушы жеке басын куәландыратын құжатты және медициналық тексеруден өту қажеттілігі туралы өтінішінің себептері көрсетілген жазбаша өтінішті ұсынады. Нәтижелері азаматқа берілетін медициналық куәландырудың тиісті актісімен ресімделеді, сондай-ақ мүдделі ұйымдардың ресми жазбаша өтініші бойынша берілуі (жіберілуі) мүмкін.

Жоғарыда көрсетілген Нұсқаулыққа сәйкес психоактивті заттарды қолдану фактісін және мас күйін анықтау үшін медициналық ұйымдарда сараптама тәуліктің кез келген уақытында наркологиялық ұйымдардың мамандандырылған кабинеттерінде психиатр-наркологтар немесе медициналық және медициналық ұйымдарда жүргізіледі. Денсаулық сақтау органдары арнайы даярлықтан өткен басқа мамандықтағы дәрігерлер айқындайтын профилактикалық ұйымдарда, ал ауылдық жерлерде (штатында дәрігерлері жоқ фельдшерлік пункттердің медициналық ұйымдарынан айтарлықтай қашықтықта) медициналық куәландыруды медициналық тексеруден өтуі бар фельдшерлердің жүргізуіне рұқсат етіледі. наркологиялық ұйымдарда арнайы дайындықтан өткен (Психоактивті затты қолдану фактісін және мас күйін анықтау үшін медициналық куәландыруды жүргізу жөніндегі нұсқаулықтың 1, 2, 5, 11-14 тармақтары)Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2003 жылғы 11 маусымдағы N 446 бұйрығымен бекітілген);

  • жұмыс беруші еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ережелері бойынша емтихан тапсырмаған қызметкерді жұмыстан шеттетуге міндетті (Қызметкерлердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі білімін тексеру тәртібін Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 313-бабын қараңыз). Қазақстан және оған түсініктеме);
  • жұмыс беруші жұмыс беруші берген жеке және (немесе) ұжымдық қорғаныш құралдарын пайдаланбайтын қызметкерді жұмыстан шеттетуге міндетті (жұмыс беруші беретін жеке және ұжымдық қорғану құралдарын қызметкерлердің пайдалануы және пайдалану тәртібі туралы 1-бапты қараңыз) 315 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі және оған түсініктеме);
  • Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес медициналық тексеруден немесе ауысым алдындағы медициналық куәландырудан өтпеген қызметкерді жұмыс беруші жұмыстан шеттетуге міндетті (Еңбек кодексінің 312, 315-баптарын қараңыз). Қазақстан Республикасы және оған ескертулер);
  • егер оның әрекеті немесе әрекетсіздігі төтенше жағдайдың туындауына, еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі немесе қозғалыс қауіпсіздігі ережелерін бұзуға әкеп соғуы мүмкін болса, жұмыс беруші қызметкерді жұмыстан шеттетуге міндетті (1-тармақтың 8-тармағына түсініктемені қараңыз). 54 ҚР ТК).
  1. Қызметкерді жұмыстан шеттету тоқтата тұруға негіз болған себептер анықталғанға және (немесе) жойылғанға дейінгі мерзімге жүзеге асырылады.

Жұмыстан шеттетілген кезеңде қызметкер жұмыс орны (лауазымы) сақталады. Қызметкердің жұмыстан шеттету кезіндегі жалақысы сақталмайды. Қызметкердің жалақысы тоқтата тұрудың заңсыздығы анықталған жағдайда жұмыстан шеттетілген күндер үшін сақталады.

ҚР ЕК 48-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 48-бабы қызметкерді жұмыстан шығаруға байланысты мәселелерді реттейді. Бұл осы бапта көрсетілген белгілі бір себептер бойынша қызметкердің еңбек міндеттерін орындауын уақытша тоқтату процесі.

  1. Біріншіден, егер бұл Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген болса, алып тастау тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың актісі бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.
  2. Екіншіден, жұмыс беруші немесе қабылдаушы тарап 48-баптың 2-тармағында көрсетілген жағдайларда, мысалы, алкогольдік, нашақорлық немесе уытқұмарлық күйі, еңбекті қорғау емтихандарын тапсыра алмау, еңбекті қорғау ережелерін сақтамау сияқты жағдайларда қызметкерді жұмыстан шеттетуге міндетті. медициналық тексеруге қойылатын талаптар және т.б.
  3. Үшіншіден, жұмыс беруші немесе қабылдаушы тарап өзіне толық жауапкершілік туралы шарт негізінде берілген мүліктің және басқа да құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етпеген қызметкерді жұмыстан шығаруға құқылы.

Жұмыстан шеттетілген кезеңде қызметкерге еңбекақы төленбейді және еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақы төленбейді (48-баптың 4-тармағы).

Жұмыстан шеттету тоқтата тұруға негіз болған себептер анықталғанға және (немесе) жойылғанға дейінгі мерзімге жүзеге асырылады (48-баптың 5-тармағы).

Қызметкер жұмыстан заңсыз шеттетілген жағдайда оған еңбекақы, еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақы және нормативтік құқықтық актілерде, еңбек және ұжымдық шарттарда, жұмыс берушінің немесе қабылдаушы тараптың актілерінде көзделген өзге де төлемдер сақталады (48-баптың 6-тармағы).

Сонымен, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 48-бабына түсініктемеде еңбек қауіпсіздігі ережелері мен талаптарын сақтаудың, сондай-ақ мүліктің және басқа да құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етудің маңыздылығы көрсетілген. Жұмыстан шеттету – жұмыс берушінің және басқа да қызметкерлердің мүдделерін қорғауға, сондай-ақ қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталған шара.