57-бап ҚР ЕК. Еңбек шартын тараптардың еркінен тыс мән-жайлар бойынша тоқтату негіздері

ҚР ЕК-нің 57-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Еңбек шарты тараптардың еркінен тыс мына мән-жайлар бойынша:

1) жергілікті атқарушы органдар шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсатты қайтарып алған не шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатының қолданылу мерзімі өткен кезде;

2) жұмыскер не жұмыс беруші – жеке тұлға еңбек қатынастарын жалғастыру мүмкіндігін болғызбайтын жазаға сотталған сот үкімі заңды күшіне енген кезде;

3) жұмыскер не жұмыс беруші – жеке тұлға қайтыс болған жағдайда, сондай-ақ сот жұмыскерді не жұмыс беруші – жеке тұлғаны қайтыс болды деп жариялаған немесе хабар-ошарсыз кетті деп таныған жағдайда;

4) сот жұмыскерді әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп таныған, соның салдарынан жұмыскердің еңбек қатынастарын жалғастыруға мүмкіндігі болмайтын жағдайда;

5) бұрын осы жұмысты атқарған жұмыскер жұмысына қайта алынған жағдайда;

6) жұмыскер келісімшарт бойынша əскери қызметке, құқық қорғау жəне арнаулы мемлекеттік органдарға қызметке кірген кезде жұмыскер тиісті құжатты көрсеткен күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей тоқтатылуға жатады.

2. Сот үкімінің немесе шешімінің заңды күшіне енген күні, жұмыскердің немесе жұмыс беруші жеке тұлғаның қайтыс болған күні осы баптың 1-тармағының 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген негіздер бойынша еңбек шарты тоқтатылған күн болып табылады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 57 бабына түсініктеме

1. Түсініктеме берілген мақалада еңбек шартының тараптарына – қызметкер мен жұмыс берушіге байланысты емес мән-жайлар бойынша еңбек шартын бұзу жағдайларының толық тізбесі берілген.
2. тармақтарында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу. 1) түсіндірме берілген баптың талаптары әскерге шақыру кезінде ғана емес, сонымен қатар қызметкер әскери қызметке кірген кезде де жүзеге асырылады.

баптың 2 және 4-тармақтарына сәйкес. 4 «Әскери міндет және әскери қызмет туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі N 74 Заңының («Казахстанская правда» 2005 жылғы 21 шілдедегі № 194–195) әскери қызметке мерзімді әскери қызмет кіреді; келісімшарт бойынша әскери қызмет, оның ішінде әскери қызмет және әскери оқу орындарының курсанттары мен студенттерін оқыту. Азаматтардың ішкі істер органдарының, қаржы полициясының, қылмыстық-атқару жүйесі органдарының оқу орындарының және өртке қарсы қызмет органдарының өрт-техникалық оқу орындарының күндізгі бөлімшелерінде оқу уақыты әскери қызмет өткеру мерзіміне теңестіріледі.

тармақтарында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзуға. 1) түсіндірме берілген мақалада қызметкер тиісті құжатты ұсынған күннен бастап күнтізбелік үш күннен кешіктірмей мерзім белгіленеді.

3. тармақтарында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу. 2) түсініктеме берілген баптың еңбек қатынастарын жалғастыру мүмкіндігін болдырмай, қызметкерге немесе жұмыс берушіге – жеке тұлғаға жаза тағайындалған сот үкімі заңды күшіне енген кезде жүзеге асырылады.

бапқа сәйкес. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 39-бабына сәйкес еңбек қатынастарын жалғастыру мүмкіндігін болдырмайтын негізгі және қосымша жазалардың түрлеріне мыналар жатады:

• белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру;
• бостандығын шектеу;
• қамауға алу;
• бас бостандығынан айыру;
• өлім жазасы.

4. Еңбек шартының жеке сипаты оның тармақтары бойынша автоматты түрде бұзылуына әкеледі. 3) қызметкер, жұмыс беруші – жеке тұлға қайтыс болған, аталған адамдарды сот қайтыс болды деп жариялаған немесе хабар-ошарсыз кетті деп таныған жағдайларда түсіндірме берілген баптың.

бапқа сәйкес. 296 Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі 1999 жылғы 13 шілдедегі N 411 (Ведомости, 1999 ж. N 18, 644-бап):

• азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану немесе азаматты қайтыс болды деп жариялау туралы іс оның отбасы мүшелерінің, прокурордың, қоғамдық бірлестіктердің, қорғаншылық және қамқоршылық органының және өзге де мүдделі адамдардың өтініші бойынша қозғалуы мүмкін;
• азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану немесе азаматты өлді деп тану туралы арыз арыз берушінің тұрғылықты жері бойынша немесе хабар-ошарсыз кеткен азаматтың соңғы белгілі тұрғылықты жері бойынша сотқа беріледі.

5. тармақтарында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу. 4) түсіндірме берілген баптың талаптары сот қызметкерді әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеттілігі шектеулі деп таныған, соның салдарынан қызметкердің бұрынғы жұмысын жалғастыру мүмкіндігі болмаған жағдайда жүзеге асырылады.

бапқа сәйкес. 302 Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі …

• азаматты алкогольдік ішімдіктерді немесе есірткі құралдарын, психотроптық заттарды немесе сол тектестерді теріс пайдалануы салдарынан әрекет қабілеттілігі шектеулі деп тану туралы іс оның отбасы мүшелерінің, прокурордың, қорғаншылық және қамқоршылық органының арызы бойынша қозғалуы мүмкін;
• Азаматты психикалық ауруына немесе психикасының бұзылуына, ақыл-ойының кемуіне немесе психикасының өзге де сырқаттануына байланысты әрекетке қабілетсіз деп тану туралы іс сотта отбасы мүшелерінің, жақын туыстарының (ата-анасының, балаларының, аға-інілерінің, апа-сіңлілерінің) арызы бойынша қозғалуы мүмкін. онымен бірге тұру, прокурор, қорғаншылық және қамқоршылық органы, психиатриялық (психо-неврологиялық) медициналық мекеме.

6. тармақтарында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу. 5) түсіндірме берілген баптың осы жұмысты бұрын орындаған қызметкерді жұмысқа қайта алған жағдайда рұқсат етіледі.Бұрын жұмыс істеген қызметкерді жұмысқа қайта алу туралы шешімді жеке еңбек дауларын қарау жөніндегі басқа орган – келісім комиссиясы да қабылдауы мүмкін. ҚР Еңбек кодексінің 175-бабын және оған түсініктемені қараңыз).
7. Жұмыс беруші осы баптың 1), 2), 4) және 5) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзуды ресімдеуге міндетті. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 58-бабына сәйкес жұмыс берушінің актісімен – бұйрық немесе нұсқама. 62 ҚР ЕК.

тармақтарында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу. 3) қызметкер немесе жұмыс беруші – жеке тұлға қайтыс болған жағдайда, сондай-ақ сот қызметкер немесе жұмыс беруші – жеке тұлға қайтыс болды немесе хабар-ошарсыз кетті деп танылған жағдайда, түсіндірме берілген бапта жұмыс берушінің актісі; құрастырылмаған.

Жұмыс берушінің актісінде тармақтарда көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу күні көрсетіледі. 1) түсініктеме берілген баптың 1-тармағында қызметкердің соңғы жұмыс күні көрсетілуі тиіс.

Жұмыс берушінің актісінде тармақтарда көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу күні көрсетіледі. 2) түсініктеме берілген баптың 1-тармағында сот үкімі заңды күшіне енген күні көрсетілсін.

Жұмыс берушінің актісінде түсініктеме берілген баптың 1-тармағының 3), 4) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу күні сот шешімінің заңды күшіне енген күнін көрсетуге тиіс.

Жұмыс берушінің актісінде тармақтарда көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзу күні көрсетіледі. 5) түсіндірме берілген баптың 1-тармағында осы жұмысты бұрын орындаған қызметкердің жұмысына қалпына келтірілген күні көрсетілуі тиіс.

ҚР ЕК 57-бабына жаңа түсініктеме