ҚР ЕК-нің 75-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Жұмыс уақытының жиынтық есебі үздіксіз жұмыс істейтін өндірістерде, цехтарда, учаскелерде және өндіріс (жұмыс) жағдайлары бойынша жұмыскерлердің осы санаты үшін белгіленген жұмыс уақытының күнделікті немесе апта сайынғы ұзақтығы сақталмайтын жұмыстардың кейбір түрлерінде қолданылады.
2. Оның шегінде жұмыскерлердің осы санаты үшін белгіленген күнделікті және (немесе) апта сайынғы жұмыс уақыты ұзақтығының нормасы орташа алғанда сақталуға тиіс кезең жұмыс уақытының жиынтық есебі кезіндегі есептік кезең деп танылады.
3. Кез келген, бірақ бір жылдан аспайтын күнтізбелік кезең немесе белгілі бір жұмысты орындау кезеңі жұмыс уақытының жиынтық есебі кезіндегі есептік кезең болуы мүмкін.
4. Жұмыс уақытының жиынтық есебін белгілеу кезінде жұмыстың аяқталуы мен келесі жұмыс күнінің (жұмыс ауысымының) басталуы арасындағы жұмыскердің демалыс ұзақтығының сақталуы міндетті болып табылады.
5. Жұмыс уақытының жиынтық есебі кезінде жұмыс істеу тәртібі, жұмыс уақытының жиынтық есебі белгіленетін жұмыскерлердің санаттары ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актісінде айқындалады.
6. Жұмыс уақытының жиынтық есебі қолданылатын жұмысқа он сегіз жасқа толмаған жұмыскерлерді тартуға жол берілмейді.
7. Егер жұмыс күнінің (жұмыс ауысымының) ұзақтығы сегіз сағаттан асатын болса, жүкті әйелдерге жұмыс уақытының жиынтық есебін қолдануға жол берілмейді.
8. Бірінші топтағы мүгедектігі бар жұмыскерлерге жұмыс уақытының жиынтық есебін қолдануға жол берілмейді.
Егер екінші және үшінші топтардағы мүгедектігі бар жұмыскерлерге сараптамалық кәсіптік-патологиялық комиссияның қорытындысы негізінде жұмыс уақытының жиынтық есебін белгілеуге тыйым салынған болса, оларға мұндай режим белгіленбейді.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 75 бабына түсініктеме
- Жұмыс уақытының жиынтық есебі жұмыс уақытын жұмыс беруші белгілеген бір жылдан аспайтын есептік кезеңге қорытындылау арқылы есепке алу болып табылады.
Жұмыс уақытының жиынтық есебі қызметкерлердің белгілі бір санаты үшін белгіленген күнделікті немесе апталық жұмыс уақытын сақтау мүмкін болмаған жағдайларда енгізіледі.
Жұмыс уақытының жиынтық есебі қолданылады: үздіксіз жұмыс істейтін өндірістерде, цехтарда, учаскелерде; өндіріс (жұмыс) жағдайларына байланысты жұмыскерлердің осы санаты үшін белгіленген күнделікті немесе апталық жұмыс уақытын сақтау мүмкін болмайтын жұмыстың жекелеген түрлерінде.
Жиынтық есеп жағдайында аптасына немесе айына жұмыс істеген жұмыс уақыты әр түрлі болады.
- Жиынтық есеп жүргізілген жағдайда есептік кезеңдегі жұмыс уақытының нормасы жұмыс уақытының күнтізбесі бойынша анықталады.
- Жиынтық жұмыс уақытының есептік кезеңі кез келген күнтізбелік кезең болуы мүмкін, мысалы, күнтізбелік ай, тоқсан. Есептік кезең бір жылдан аспауы керек. тармақтарына сәйкес еңбек шарты жасалған қызметкерлер үшін. 3) баптың 1-тармағы. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 29-бабына сәйкес есептік кезең белгілі бір жұмысты орындау мерзімінен артық бола алмайды.
- Жұмыс уақытының жиынтық есебін белгілеу кезінде жұмыстың аяқталуы мен оның келесі жұмыс күніндегі (жұмыс ауысымының) басталуы арасындағы жұмысшының тынығуының ұзақтығын сақтау міндетті.
- Жұмыс уақытын жиынтық есепке алу кезіндегі жұмыс тәртібі, жұмыс уақытының жиынтық есебі белгіленетін қызметкерлердің санаттары қызметкерлер өкілдерінің пікірі ескеріле отырып, еңбек немесе ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актісімен айқындалады. . Жұмыс берушінің актілерін қабылдау кезінде қызметкерлер өкілдерінің пікірлерін ескеру тәртібі 1-бапта айқындалған. 12 ҚР ТК.
- Он сегіз жасқа толмаған қызметкерлерге, жүкті әйелдерге, еңбекке жарамсыз қызметкерлерге жұмыс уақытының жиынтық есебін пайдалануға жол берілмейді.
ҚР ЕК 75-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 75-бабы орташа тәуліктік немесе апталық жұмыс уақытын қамтамасыз ету мақсатында қызметкерлердің белгілі бір кезеңдегі жұмыс уақытын есепке алуды көздейтін жұмыс уақытының жиынтық есебін сипаттайды. Есептің бұл әдісі белгіленген жұмыс уақытын күнделікті немесе апта сайын орындау мүмкін болмайтын өндірістің жекелеген салаларында және жұмыс түрлерінде қолданылады.
Жұмыс уақытының жиынтық есебінің есептік кезеңі кез келген күнтізбелік кезең болуы мүмкін, бірақ бір жылдан аспауы немесе белгілі бір жұмыстарды орындау кезеңі (Еңбек кодексінің 75-бабының 3-тармағы). Жұмыс уақытының жиынтық есебінің маңызды шарты жұмыс күндері немесе ауысым арасындағы демалыс ұзақтығын сақтау болып табылады (ҚР ЕК 75-бабының 4-тармағы).
Жұмыс уақытының жиынтық есебімен жұмыс істеу тәртібі, мұндай есепке алу белгіленген қызметкерлердің санаттары ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актісімен (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 75-бабының 5-тармағы) айқындалады. . Алайда, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 75-бабында жұмыскерлердің жекелеген санаттары үшін жұмыс уақытының жиынтық есебін пайдалануға шектеулер де белгіленген, мысалы:
- 18 жасқа толмаған қызметкерлер (75-баптың 6-тармағы).
- Жұмыс күнінің (жұмыс ауысымының) ұзақтығы сегіз сағаттан асатын жүкті әйелдерге (75-баптың 7-тармағы).
- Бірінші топтағы мүгедектер (75-баптың 8-тармағы).
- Екінші және үшінші топтағы мүгедектер, егер оларға кәсіптік патология сараптамалық комиссиясының қорытындысы негізінде жиынтық есепке қоюға тыйым салынса (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 75-бабының 8-тармағы).
Осылайша, 75-бапта әртүрлі санаттағы жұмыскерлердің құқықтары мен қажеттіліктерін ескере отырып, өндіріс пен еңбектің жекелеген түрлерінің жағдайларына бейімделу мүмкіндігін қамтамасыз ететін жұмыс уақытының жиынтық есебін қолдану реттеледі.