ҚР ЕК-нің 82-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Жекелеген жұмыс түрлерінде жұмыскерлерге өндіріс пен еңбек технологиясына және оларды ұйымдастыруға байланысты ауысымішілік үзілістер беріледі, бұлар жұмыс уақытына қосылады. Егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, бұл жұмыс түрлері, мұндай үзілістердің ұзақтығы мен оларды беру тәртібі ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актілерінде айқындалады.
2. Жылдың суық немесе ыстық мезгілінде ашық ауада, жылытылмайтын жабық үй-жайларда жұмыс істейтін, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарында істейтін жұмыскерлерге жылыну не салқындау және тынығу үшін жұмыс уақытына қосылатын арнайы үзілістер беріледі. Жұмыс беруші жұмыскерлердің жылынуына, салқындауына және тынығуына арналған үй-жайлардың жабдықталуын қамтамасыз етуге міндетті.
3. Бір жарым жасқа дейінгі балалары бар әйелдерге, бір жарым жасқа дейінгі балаларды анасыз тәрбиелеп отырған әкелерге (бала асырап алушыларға) баланы (балаларды) тамақтандыру үшін жұмыстың әрбір үш сағатынан сиретпей ұзақтығы мынадай:
1) бір баласы барларға – әрбір үзіліс кемінде отыз минут;
2) екі немесе одан көп баласы барларға – әрбір үзіліс кемінде бір сағат болатын қосымша үзілістер беріледі.
4. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген жұмыскердің өтініші бойынша баланы (балаларды) тамақтандыруға арналған үзілістер тынығуға және тамақтануға арналған үзілістерге қосылады не жиынтық үзілістер жұмыс күнінің (ауысымның) басында немесе аяғында беріледі.
5. Баланы (балаларды) тамақтандыруға арналған үзілістер жұмыс уақытына қосылады. Үзілістер уақытында әйелдердің, әкелердің, бала асырап алушылардың орташа жалақысы сақталады.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 82 бабына түсініктеме
- Түсініктеме берілген баптың 1-тармағында көзделген ауысым ішілік үзілістерге жұмыстың жекелеген түрлеріндегі өндіріс пен еңбекті технология мен ұйымдастыруға байланысты үзілістер жатады.
Ауысым ішіндегі үзілістер:
- бапта көзделген демалыс пен тамақтануға арналған үзілістерге қосымша беріледі. 94 ҚР ТК;
- жалпы негізде жалақымен жұмыс уақытына қосылады. Ауысым ішілік үзілістерді қолдануды талап ететін жұмыс түрлері, мұндай үзілістерді берудің ұзақтығы мен тәртібі ұжымдық шартта немесе қызметкерлер өкілдерінің келісімі бойынша қабылданған жұмыс берушінің актілерінде айқындалады.
- Түсініктеме берілген баптың 2-тармағында жұмысшылардың жылытуы мен демалуы үшін арнайы үзілістер қарастырылған. Мұндай үзілістер қызметкерлерге беріледі:
- суық мезгілде ашық ауада немесе жылытылмайтын жабық үй-жайларда жұмыс істеу;
- тиеу-түсіру жұмыстарында жұмыс істейді. Жұмыс беруші қызметкерлерді жылыту және демалу бөлмелерін жабдықтауға міндетті.Жылу және демалыс үшін арнайы үзілістер жалпы негізде жалақымен жұмыс уақытына қосылады.
- Бір жарым жасқа дейінгі балалары бар жұмыс істейтін әйелдерді емізу бойынша үзілістерді 1-баптан қараңыз. 188 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі және оған түсініктеме.
ҚР ЕК 82-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 82-бабы қызметкерлердің еңбек процесінде денсаулығы мен жайлылығын қамтамасыз ету үшін оларға ауысым ішілік және арнайы үзілістер беруді реттейді.
82-баптың 1-тармағында өндіріс пен еңбектің технологиясы мен ұйымдастырылуына байланысты ауысым ішілік үзілістерді беру белгіленген. Көрсетілген үзілістер жұмыс уақытына қосылады, ал олардың түрлері, ұзақтығы және оларды беру тәртібі, егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актілерінде белгіленеді.
2-тармақта ашық ауада, жылытылмайтын жабық үй-жайларда немесе тиеу-түсіру жұмыстарында суық немесе ыстық мезгілде жұмыс істейтін жұмысшылар үшін арнайы үзілістерге назар аударылады. Мұндай жұмысшыларға жылыту немесе салқындату және демалу үшін үзілістер беріледі, олар да жұмыс уақытына қосылады. Жұмыс беруші қызметкерлерді жылыту, салқындату және демалу үшін жағдай жасауға міндетті.
82-баптың 3-тармағы 1,5 жасқа дейінгі балалары бар жұмыс істейтін әйелдерге, сондай-ақ балаларды анасыз тәрбиелеп отырған әкелерге (асырап алушыларға, асырап алушыларға) баланы тамақтандыру үшін қосымша үзілістер беруді реттейді. Тамақтандыруға арналған үзілістер жұмыстың кемінде үш сағат сайын беріледі және олардың ұзақтығы балалардың санына байланысты.
82-баптың 4-тармағында баланы тамақтандыруға арналған үзiлiстер қызметкердiң өтiнiшi бойынша демалу және тамақтану үшiн үзiлiске қосылуы немесе жұмыс күнiнiң (ауысымның) басында немесе соңында берiлуi мүмкiн деп белгiленген.
5-тармақта баланы тамақтандыруға арналған үзілістер жұмыс уақытына қосылатыны және осы уақыт ішінде қызметкерлердің орташа жалақысы сақталатыны белгіленген.
Жалпы алғанда, Еңбек кодексінің 82-бабында еңбек процесінде қызметкерлердің денсаулығын, жайлылығын және әл-ауқатын сақтауға бағытталған үзілістердің әртүрлі түрлері қарастырылған. Бұл үзілістер өндірісті ұйымдастыру мен технологиясының ерекшеліктерін, сонымен қатар жұмысшылардың еңбек міндеттерін орындайтын қоршаған орта факторларын ескереді. Осындай факторларды есепке алу және тиісті үзілістерді беру жұмысшылардың тиімділігі мен өнімділігін сақтау, күйіп қалуды болдырмау және кәсіптік аурулар қаупін азайту үшін маңызды.
Сонымен қатар, 82-бапта баланы тамақтандыруға арналған қосымша үзілістерді берудің әлеуметтік мәні ерекше атап өтілген, бұл жұмыс істейтін ата-аналарға кәсіптік қызметті сәбилерді күтумен біріктіруге және туыстық байланыстарды сақтауға мүмкіндік береді.
Осылайша, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 82-бабында ауысым ішілік және арнайы үзілістерді реттеу Қазақстан Республикасында қызметкерлерге берілетін кепілдіктер мен еңбек жағдайларының құрамдас бөлігі болып табылады және қолайлы еңбек жағдайын жасауға бағытталған. қоршаған ортаны қорғау, жұмысшылардың өмір сүру сапасын жақсарту және олардың денсаулығы мен әл-ауқатын сақтау.