ҚР ЕК-нің 105-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
Ескерту. 105-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 19.12.2020 № 386-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1. Ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеу еңбек жағдайлары қалыпты жұмыстарда істейтін жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеумен салыстырғанда жоғарылатылған мөлшерде, жоғарылатылған лауазымдық айлықақылар (мөлшерлемелер) немесе еңбек жағдайларын салалық келісімде айқындалатын зияндылық пен қауіптілік дәрежесі бойынша сыныптайтын салалық коэффициенттерді ескере отырып, ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актісінде мөлшері айқындалатын қосымша ақылар белгілеу арқылы белгіленеді.
2. Ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлердің еңбегіне жоғарылатылған мөлшерде ақы төлеу Өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізіміне, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесіне сәйкес жүзеге асырылады.
3. Осы бапта белгіленген еңбекке ақы төлеу талаптары ауыр жұмыстардағы, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардағы еңбегі өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау нәтижелерімен расталған жұмыскерлерге ұсынылады.
Қабылдаушы тараптың өндірістік объектілерін еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау нәтижелерінің негізінде персонал беру жөніндегі қызметтерді көрсетуге арналған шартты жасасу кезінде жіберуші тараптың жұмыскерлеріне жоғарылатылған лауазымдық айлықақылар (мөлшерлемелер) немесе қосымша ақылар белгіленеді.
Жұмыс беруші өндірістік объектілерге еңбек жағдайлары бойынша, сондай-ақ аттестаттауға жатпайтын жұмыс орындары бойынша аттестаттауды жүргізбеген жағдайда, ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеу Өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізіміне, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесіне сәйкес жүргізіледі.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 105 бабына түсініктеме
Түсініктеме берілген мақала ауыр жұмыстарда, зиянды (ерекше зиянды), қауіпті еңбек жағдайларында істейтін жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеу тәртібін реттейді. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде ауыр жұмыстар мен еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жұмыстарға сараланған анықтама берілген.
Мұндай жұмыста жұмыс істейтіндердің барлығы заң бойынша жоғарылатылған жалақы белгілеуге міндетті.
Осы баптың талаптарына сәйкес жалақының ұлғайтылған мөлшері екі жолмен белгіленуі мүмкін:
- осындай жұмыстармен айналысатын қызметкерлерге жоғары тарифтік ставкаларды (лауазымды лауазымдық жалақыларды) белгілеу арқылы;
- жалақыға үстемелерді белгілеу арқылы.
Екі жағдайда да бапта ұлғайтылған төлем мөлшері Қазақстан Республикасының заңнамасында, салалық шарттарда немесе ең төменгі жалақы нормаларына негізделген ұжымдық шарттарда белгіленгеннен төмен болмайтыны туралы ескертпе жасайды. Ең төменгі жалақы нормасы баптың 2-тармағына сәйкес анықталады.
Жалақысы жоғарылатылуға жататын жұмыстардың тізбесі өндірістердің, цехтардың, кәсіптердің және лауазымдардың тізбесі, сондай-ақ ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті және еңбек жағдайлары бар жұмыстардың тізбесі негізінде айқындалады. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігімен келісім бойынша Қазақстан Республикасының Әлеуметтік және еңбек министрлігі бекітеді . Қысқартылған жұмыс уақыты мен жыл сайынғы қосымша ақы төленетін еңбек демалысына құқық беретін өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізбесі, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесі және оны жүргізу жөніндегі нұсқаулық және.туралы бұйрықпен бекітілген өтінім. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 31 шілдедегі N 182-ө.
Ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды), қауіпті жұмыстарда істейтін, қосымша ақы төленетін немесе төленетін ақы төленетін жұмыскерлердің еңбек жағдайлары жұмыс орындарын аттестаттау нәтижелерімен расталуға тиіс. Ұйымдардың өндірістік объектілерін аттестаттау Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 24 шілдедегі бұйрығымен бекітілген Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша міндетті мерзімдік аттестаттауды жүргізу ережесіне сәйкес жүзеге асырылады. № 176-б.
Денсаулық сақтау, білім және ғылым, мәдениет, әлеуметтік қамсыздандыру және т.б. мемлекеттік мекемелері қызметкерлеріне мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын қолайсыз еңбек жағдайлары үшін үстемеақылар Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін еңбекақы туралы нормативтік құқықтық актілерде айқындалады. Қазақстан Республикасы.
Осы баптың талаптары «Қазақстан Республикасының Еңбек кодексін қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы № 252 Заңына сәйкес 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді.
ҚР ЕК 105-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 105-бабына түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі) 105-бабы ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерге және жіберуші тарап жұмыскерлеріне еңбекақы төлеу мәселелерін реттейді.
- Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 105-бабының 1-тармағына сәйкес бұл қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу қалыпты еңбек жағдайлары бар жұмыс орындарында жұмыс істейтін қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеумен салыстырғанда жоғарылатылған деңгейде белгіленеді. Бұған жоғарылатылған лауазымдық жалақыларды (ставкаларды) немесе қосымша төлемдерді белгілеу арқылы қол жеткізіледі. Бұл қосымша төлемдердің мөлшері еңбек жағдайларын салалық шартта айқындалатын зияндылық және қауіптілік дәрежесі бойынша жіктейтін салалық коэффициенттерді ескере отырып, ұжымдық шартта немесе жұмыс берушінің актісімен белгіленеді.
- Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 105-бабының 2-тармағында ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерге ұлғайтылған еңбекақы төлеу өндірістердің, цехтардың, кәсіптердің тізбесіне сәйкес жүзеге асырылатыны көрсетілген. және лауазымдары, сондай-ақ ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және/немесе қауіпті жұмыстардың тізбесі.
- Еңбек кодексінің 105-бабының 3-тармағында осы бапта белгіленген еңбекақы төлеу шарттары ауыр жұмыстардағы, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардағы жұмыстары өндірістік объектілерді аттестаттау нәтижелерімен расталған қызметкерлерге беріледі деп көрсетілген. жұмыс жағдайы.
105-бапта сондай-ақ қабылдаушы тараптың еңбек жағдайлары бойынша өндірістік объектілерді аттестаттау нәтижелері бойынша персоналмен қамтамасыз ету шартын жасасу кезінде жіберуші тараптың қызметкерлеріне жоғарылатылған лауазымдық айлықақы (ставкалар) немесе қосымша төлемдер белгіленетіні атап көрсетілген. қызметтер.
Жұмыс берушi өндiрiстiк объектiлердi еңбек жағдайлары бойынша, сондай-ақ аттестаттауға жатпайтын жұмыстар бойынша аттестаттаудан өтпеген жағдайда, ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауiптi жұмыстарда істейтін жұмыскерлерге еңбекақы төлеу осы Кодексте белгіленген тәртіппен жүргізіледі. өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізбесі, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесі.
Осылайша, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 105-бабы ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерге жоғарылатылған жалақыны белгілеу қажеттілігіне баса назар аударылған. Көтерілген жалақы мөлшерін анықтау үшін салалық коэффициенттер, ұжымдық шарттар немесе жұмыс берушінің актілері қолданылады.
Сонымен қатар, мақалада жұмыс орнындағы еңбек жағдайларының шын мәнінде ауыр, зиянды немесе қауіпті екендігін растау үшін өндіріс орындарын еңбек жағдайлары бойынша аттестациялаудың маңыздылығы атап өтілген. Аттестаттау болмаған жағдайда еңбекке ақы төлеу белгіленген өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізбесіне, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесіне сәйкес жүргізілуге тиіс.
Жалпы, 105-бап ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлердің әділ еңбекақысын қамтамасыз етуге және құқықтарын қорғауға, еңбек жағдайларының зияндылығы мен қауіптілік дәрежесіне қарай жоғары мөлшерлемелер мен қосымша төлемдер белгілеуге бағытталған.