ҚР ЕК-нің 164-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Ұжымдық еңбек даулары мынадай реттілікпен шешіледі: жұмыс беруші (жұмыс берушілер бірлестігі (қауымдастығы, одағы)), шешу мүмкін болмаған жағдайда – татуластыру комиссиясы, онда келісімге қол жеткізілмеген кезде – еңбек төрелігі, ол реттемеген мәселелер бойынша – соттар қарайды.

2. Жұмыскерлердің Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын қолдану, жұмыскерлер мен жұмыс беруші, жұмыс берушілер бірлестігі (қауымдастығы, одағы) арасындағы келісімдердің, ұжымдық және (немесе) еңбек шарттарының, жұмыс беруші актілерінің талаптарын орындау немесе өзгерту мәселелері бойынша талаптары жұмыскерлердің жалпы жиналысында (конференциясында) қалыптастырылады және бекітіледі.

Жұмыскерлер жиналысы, егер оған ұйым жұмыскерлерінің жалпы санының кемінде үштен екісі қатысса, заңды деп танылады.

Конференция, егер оған хаттамалық шешімдерге сәйкес жұмыскерлер сайлаған делегаттардың кемінде үштен екісі қатысса, заңды деп танылады.

Егер жұмыскерлер ұсынған талаптарды қатысушылардың жартысынан астамы қолдап дауыс берсе, олардың жиналысының (конференциясының) шешімі қабылданды деп есептеледі. Жұмыскерлер жиналысын (конференциясын) өткізу мүмкін болмаған кезде жұмыскерлердің өкілді органының өздері ұсынған талаптарын жұмыскерлердің жартысынан астамының қолдап қойған қолтаңбасын жинап, өз шешімін бекітуге құқығы бар.

Жұмыскерлердің өкілдері жұмыс берушімен жұмыскерлер жиналыстарын (конференцияларын) өткізу регламентін, орнын, уақытын, жиналысқа (конференцияға) қатысушылардың санын келіседі.

3. Жұмыскерлердің талаптары жазбаша нысанда жазылады және жұмыс берушіге, жұмыс берушілер бірлестіктеріне (қауымдастықтарына, одақтарына) жиналыс (конференция) өткізілген күннен бастап күнтізбелік үш күн мерзімде жіберіледі.

4. Көрсетілген талаптарды әртүрлі жұмыс берушілердің жұмыскерлері қойған жағдайда, бұл талаптарды кәсіптік одақтардың салалық немесе аумақтық бірлестіктері не жұмыскерлер уәкілеттік берген өзге де жеке және (немесе) заңды тұлғалар ұсынуы мүмкін.

5. Жұмыс беруші жұмыскерлердің талап етуі бойынша жұмыскерлердің жиналысын (конференциясын) өткізу үшін үй-жай беруге және қажетті жағдайлар жасауға міндетті және оның оны өткізуге кедергі келтіруге құқығы жоқ.

6. Жұмыскерлердің талаптарын шешу мүмкін болмаған кезде, олар татуластыру рәсімдері тәртібімен қаралады.

7. Тараптар ұжымдық еңбек дауын қараудың кез келген сатысында делдалға жүгіне алады. Делдалдық рәсім татуластыру комиссиясындағы, еңбек төрелігіндегі татуластыру рәсімдеріне қарағанда дербес болып табылады және солармен қатар жүргізілуі мүмкін.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 164 бабына түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 164-бабы ұжымдық еңбек дауларын қарауға қатысатын органдарды, сондай-ақ осындай даулар шеңберінде қызметкерлердің талаптарын өңдеу мен қарау тәртібін айқындайды.

  1. Ұжымдық еңбек дауларын шешудің кезектілігі: Біріншіден, дауларды жұмыс беруші (жұмыс берушілер бірлестігі), одан кейін шешу мүмкін болмаған жағдайда бітімгершілік комиссиясында, ал келісімге келмегеннен кейін еңбек арбитражында қарайды. Осы кезеңдерде шешілмейтін мәселелер сотта қаралады.
  2. Қызметкерлердің талаптарын қалыптастыру және бекіту: Қызметкерлердің талаптары қызметкерлердің жалпы жиналысында (конференциясында) қалыптасады және бекітіледі. Жиналыс немесе конференция қызметкерлердің (жиналыс үшін) немесе делегаттардың (конференцияға) кемінде үштен екісі қатысса, жарамды болып саналады. Қатысушылардың жартысынан астамы дауыс берсе, шешім қабылданды деп есептеледі.
  3. Талаптарды жазбаша тіркеу: Қызметкерлердің талаптары жазбаша түрде ресімделіп, жиналыс (конференция) өткізілген күннен бастап күнтізбелік үш күн ішінде жұмыс берушіге, жұмыс берушілер бірлестіктеріне жіберілуге ​​тиіс.
  4. Әртүрлі жұмыс берушілер қызметкерлерінің талаптарын қоюы: Бұл ретте талаптарды кәсіподақтардың салалық немесе аумақтық бірлестіктері, сондай-ақ қызметкерлер уәкілеттік берген басқа да жеке немесе заңды тұлғалар бере алады.
  5. Қызметкерлер жиналысын (конференциясын) өткізу үшін жағдайларды қамтамасыз ету: Жұмыс беруші қызметкерлердің жиналысын (конференциясын) өткізу үшін үй-жай беруге және жағдай жасауға міндетті және оны өткізуге кедергі жасауға құқығы жоқ.
  6. Татуласу рәсімдерінің тәртібімен талап-арыздарды қарау: Қызметкерлердің талаптарын алдыңғы кезеңдерде шешу мүмкін болмаса, олар татуластыру рәсімдерінің тәртібімен қаралады.
  1. Медиаторға жүгіну: Ұжымдық еңбек дауын қараудың кез келген сатысында тараптар медиаторға жүгіне алады. Медиация рәсімі бітімгершілік комиссиясындағы және еңбек арбитражындағы татуластыру рәсімдеріне қатысты тәуелсіз және олармен қатар жүргізілуі мүмкін. Бұл тараптардың дауды шешуге көмектесу үшін негізгі бітімгершілік рәсімдерін ауыстырмай-ақ тәуелсіз медиаторды пайдалана алатынын білдіреді.

Жалпы, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 164-бабында ұжымдық еңбек дауларын қарау және қызметкерлердің талаптарын қарау мәселелері бойынша егжей-тегжейлі нұсқаулар берілген. Онда дауды шешудің реттілігі, талаптарды қалыптастыру және орындау ережелері, сондай-ақ дауды шешуге көмектесу үшін медиаторға жүгіну мүмкіндігі көрсетіледі. Осы ережелерді білу және сақтау ұжымдық еңбек дауларын әділ және тиімді шешу үшін маңызды.