ҚР ЕК-нің 165-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Татуластыру комиссиясы жұмыс берушi өкілдері мен жұмыскерлер өкілдерінің тең санынан тепе-теңдік негізде тараптардың бірлескен шешімімен құрылған орган болып табылады.

Татуластыру комиссиясын құру туралы шешiм жұмыс беруші, жұмыс берушілер бірлестігі (қауымдастығы, одағы) (олардың өкілдері) өз шешімін жұмыскерлердің (олардың өкілдерінің) назарына жеткізген не хабарламаған не ұжымдық келіссөздер барысында келіспеушіліктер хаттамасын жасаған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде қабылданады. Ұйымда жұмыскерлердің бірнеше өкілдері болған кезде, олар комиссия жұмысына қатысу үшін бірыңғай өкілді орган құрады.

2. Жұмыс берушi, жұмыс берушiлер бiрлестiгi (қауымдастығы, одағы) татуластыру комиссиясының жұмыс істеуі үшін қажетті жағдайлар жасайды.

3. Татуластыру комиссиясы жұмыскерлердiң (олардың өкiлдерiнiң) талаптарын олар келіп түскен күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешiктiрілмейтін мерзімде қарайды. Татуластыру комиссиясының талаптарды қарау тәртiбi, қараудың көрсетiлген мерзiмiн ұзарту тараптардың келiсiмi бойынша жүзеге асырылады және хаттамамен ресiмделедi.

4. Татуластыру рәсiмі процесінде татуластыру комиссиясы жұмыскерлермен (олардың өкiлдерiмен), жұмыс берушiмен, жұмыс берушiлер бiрлестiгiмен (қауымдастығымен, одағымен) (олардың өкiлдерiмен), мемлекеттiк органдармен және өзге де мүдделi адамдармен консультациялар жүргiзедi.

5. Комиссияның шешiмi тараптар келiсiмiнiң негiзiнде қабылданады, тараптардың өкiлдерi қол қоятын хаттамамен ресiмделедi, тараптар үшiн мiндеттi күшi болады және татуластыру комиссиясының шешімінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде орындалады. Тараптардың біреуі хаттамаға қол қоюдан бас тартқан жағдайда, басқа тарап хаттамада тиісті жазба жасайды.

6. Татуластыру комиссиясында келiсiмге қол жеткiзiлмеген кезде оның жұмысы тоқтатылады, ал дауды шешу үшін еңбек төрелігі құрылады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 165 бабына түсініктеме

Ұжымдық еңбек дауын бітімгерлік рәсімдер тәртібімен қараудың бірінші және міндетті рәсімі оны бітімгершілік комиссиясында қарау болып табылады. Келісім комиссиясы ұжымдық еңбек дауын бітімгершілік рәсімдер тәртібімен шешудің міндетті қадамы болып табылады. Жұмыс беруші қызметкерлердің талаптарының барлығын немесе бір бөлігін қанағаттандырудан бас тартқан немесе үш күн ішінде өз шешімі туралы хабардар етпеген жағдайда, ұжымдық еңбек дауы тараптарының өкілдерінен тең негізде құрылатын бітімгерлік комиссиясы құрылады.

Келісу комиссиясының дауды қарау міндеті ұжымдық еңбек дауын бітімгершілік комиссиясы қарағаннан кейін дау тараптарының дауды шешудің басқа да бітімгерлік нысандарына көшуге құқығы болуымен алдын ала айқындалады.

Келісу комиссиясы – ұжымдық еңбек дауының тараптарының келісімі бойынша оны тараптарды татуластыру арқылы шешу үшін құрылған орган. Татуласудың осы сатысында ұжымдық еңбек дауының тараптары өзара жеңілдіктер мен ымыраға келу арқылы келісілген шешімді әзірлеуге ұмтылады.

  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағында келісім комиссиясын құру мерзімі – күнтізбелік үш күн белгіленген, ол келесі күннен бастап есептеледі:
  • жұмыс беруші, жұмыс берушілер бірлестігі (олардың өкілдері) қызметкерлердің қойған талаптары бойынша өз шешімін қызметкерлердің (олардың өкілдерінің) назарына жеткізген күннен бастап;
  • жұмыс беруші, жұмыс берушілер бірлестігі (олардың өкілдері) қызметкерлерді (олардың өкілдерін) жұмыскерлердің талаптары бойынша қабылдаған шешімі туралы хабарламаған күннен бастап (талаптар жұмыс берушіге жіберілген күннен бастап жеті күн өткен соң);
  • ұжымдық келіссөздер барысында ұжымдық еңбек дауы тараптарының келіспеушіліктері туралы хаттама жасалған күннен бастап (жұмысшылардың талаптарын қараудың тәртібі мен мерзімдері туралы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 290-бабын және Еңбек кодексінің 290-бабын қараңыз). оған түсініктеме).
  1. Келісу комиссиясы ұжымдық еңбек дауы тараптарының өкілдерінен тепе-теңдік негізде құрылады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 290-бабында жұмыс беруші қызметкерлер қойған талаптар бойынша өз шешімін хабарлай отырып, туындаған келіспеушіліктерді одан әрі қарау үшін бір мезгілде өз өкілдері туралы мәліметтерді жібереді деп белгіленген. Алайда, Арт. 290 Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі осы ережелерді толықтырады: келісім комиссиясын құру туралы шешім жұмыс берушінің актісімен және қызметкерлер өкілдерінің шешімімен ресімделеді.

  1. Келісу комиссиясының жұмыс тәртібі заңмен реттелмеген. Еңбек дауының тараптары келiсiм комиссиясының қызметкерлердiң (олардың өкiлдерiнiң) талаптарын қарау тәртiбiн белгiлеуге еркiн – бұл тәртiп тараптардың келiсiмiмен айқындалады және хаттамамен ресiмделедi.

Түсініктеме берілген баптың 3-тармағында келісу комиссиясы құрылған күннен бастап күнтізбелік жеті күннен кешіктірмей қызметкерлердің (олардың өкілдерінің) талаптарын келісу комиссиясының қарау мерзімі белгіленген. Алайда ұжымдық еңбек дауы тараптарының келісімі бойынша көрсетілген мерзімді ұзартуға болады. Қызметкерлердің (олардың өкілдерінің) талаптарын келісу комиссиясының қарау мерзімін ұзарту тараптардың келісімі бойынша жүзеге асырылады және хаттамамен ресімделеді.

  1. Келісу комиссиясы туындаған ұжымдық еңбек дауын шешу үшін өз қарамағындағы барлық мүмкіндіктерді пайдаланады: қызметкерлермен (олардың өкілдерімен), жұмыс берушімен, жұмыс берушілер бірлестігімен (олардың өкілдерімен), мемлекеттік органдармен және басқа да мүдделі тұлғалармен консультациялар жүргізеді.
  2. Келісім комиссиясының шешімі тараптардың өкілдері қол қоятын хаттамамен ресімделетін келіссөздер негізінде тараптардың келісімі бойынша қабылданады. Келісу комиссиясының шешімі тараптар үшін міндетті болып табылады.

Егер екі тарап келісімге келсе, ұжымдық еңбек дауы осы кезеңде аяқталады, олай болмаса, ұжымдық еңбек дауын қарау келесі кезеңге – еңбек арбитражында татуластыру шараларын қабылдауға көшеді.

ҚР ЕК 165-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 165-бабында ұжымдық еңбек дауларын шешу процесінде келісу комиссиясының рөлі, құрылуы және жұмыс істеуі сипатталған. Осы мақаланың әрбір тармағын толығырақ қарастырайық.

  1. Келісім комиссиясы: бұл жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің тең санынан тұратын тараптардың паритеттік негізде құратын органы. Келісім комиссиясын құру туралы шешім ұжымдық шарттар мен жұмыс берушінің шешімдеріне байланысты жекелеген оқиғалардан кейін үш жұмыс күні ішінде қабылданады. Қызметкерлердiң бiрнеше өкiлi болған жағдайда олар комиссияға қатысу үшiн бiрыңғай өкiлдi орган құруға тиiс.
  2. Жағдайлар жасау: Жұмыс беруші немесе жұмыс берушілердің бірлестігі (бірлестігі, одағы) келісім комиссиясының жұмысы үшін қажетті жағдайлар жасауға міндетті.
  3. Шағымдарды қарау: Келісім комиссиясы қызметкерлердің (олардың өкілдерінің) талаптарын олар келіп түскен күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешіктірмей қарауға міндетті. Талаптарды қарау тәртібі және мерзімін ықтимал ұзарту тараптардың келісімімен белгіленеді және хаттамамен ресімделеді.
  4. Консультациялар: Келісімге келу барысында комиссия әртүрлі мүдделі тараптармен, соның ішінде қызметкерлермен, жұмыс берушілермен, мемлекеттік органдармен және т.б.
  5. Комиссияның шешімі: Келісім комиссиясының шешімі тараптардың келісімі негізінде қабылданады және хаттамамен ресімделеді, оған тараптардың өкілдері қол қояды. Шешім тараптар үшін міндетті болып табылады және белгіленген тәртіпте және мерзімде орындалуы тиіс. Тараптардың бірі хаттамаға қол қоюдан бас тартқан жағдайда, екінші тарап хаттамаға тиісті жазба жасайды.
  6. Келісімге келмеуі: Тараптар бітімгершілік комиссиясында келісімге келмесе, оның жұмысы тоқтатылады, дауды шешу үшін еңбек арбитражы құрылады.

Жалпы, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 165-бабында ұжымдық еңбек дауларын шешу тұрғысында келісім комиссиясын құру және оның жұмыс істеу тәртібі туралы егжей-тегжейлі нұсқаулар берілген. Ол комиссия құрудың негізгі қағидаттарын, оның жұмыс тәртібін, сондай-ақ тараптармен және мүдделі тараптармен өзара іс-қимылды анықтайды. Бұл бап ұжымдық еңбек дауларын шешу процесін реттеуде, тараптарды диалог пен ынтымақтастыққа ынталандыруда, сондай-ақ туындаған келіспеушіліктерді бейбіт жолмен шешуге жағдай жасауда маңызды рөл атқарады. Келісу комиссиясының тиімді жұмыс істеуі еңбек жанжалдарының санын азайтуға және жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасындағы әлеуметтік әріптестікті нығайтуға ықпал етеді.