ҚР ЕК-нің 166-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
1. Еңбек төрелігін ұжымдық еңбек дауының тараптары татуластыру комиссиясының жұмысы тоқтатылған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде құрады.
2. Еңбек төрелігі мүшелерінің саны, оның жұмыс беруші өкілдері мен жұмыскерлер өкілдерінің қатарынан дербес құрамы, еңбек дауын қарау тәртібі тараптардың келісімімен тепе-тең негізде айқындалады. Еңбек төрелігі кемінде бес адамнан тұруға тиіс. Еңбек төрелігінің құрамына мемлекеттік еңбек инспекторы, әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі үшжақты комиссияның өкілдері кіреді. Әлеуметтік әріптестік тараптарының мүддесін білдіретін үшжақты комиссиялар мүшелері еңбек төрелігінің құрамына тепе-тең негізде кіреді.
Татуластыру комиссиясының мүшелері жұмыскерлердің қаралып отырған талаптары бойынша еңбек төрелігінің құрамына кіре алмайды.
3. Еңбек төрелігінің төрағасын төрелік мүшелері өздерінің арасынан сайлайды.
4. Еңбек төрелігі ұжымдық еңбек дауын ұжымдық еңбек дауының тараптары өкілдерінің міндетті түрде қатысуымен, ал қажет болған кезде басқа да мүдделі адамдар өкілдерінің қатысуымен де қарайды.
5. Дауды қарау рәсімін еңбек төрелігі айқындайды және ол ұжымдық еңбек дауы тараптарының назарына жеткізіледі.
5-1. Еңбек төрелігі ұжымдық еңбек дауын қараған кезеңде жұмыскерлер осы Кодекстің 176-бабының 1-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, сағаттық ескерту ереуілін бір рет өткізуі мүмкін, оған елуден аспайтын жұмыскер қатыса алады.
Еңбек төрелігіне қатысатын жұмыскерлердің өкілдері сағаттық ескерту ереуіліне қатысатын жұмыскерлерге оның ұзақтығы бұзылған жағдайда заңдарда белгіленген жауаптылығы туралы ескертуге тиіс.
Жұмыскерлер жұмыс берушіге сағаттық ескерту ереуілінің басталуы туралы жазбаша нысанда үш жұмыс күнінен кешіктірмей ескертуге тиіс.
6. Еңбек төрелігінің шешімі ол құрылған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмей төрелік мүшелерінің қарапайым көпшілік дауысымен қабылданады. Еңбек төрелігі мүшелерінің дауыстары тең бөлінген кезде төрағаның дауысы шешуші болып табылады. Шешім уәжді болуға, жазбаша нысанда жазылуға және оған төрелік мүшелерінің барлығы қол қоюға тиіс.
7. Татуластыру комиссиясында ұжымдық еңбек дауы тараптары келісімге қол жеткізбеген кезде, Қазақстан Республикасының заңдарымен ереуілдер өткізу тыйым салынған немесе шектелген ұйымдарда еңбек төрелігінің құрылуы міндетті.
8. Еңбек төрелігінің шешімі ұжымдық еңбек дауы тараптарының орындауы үшін міндетті болады.
9. Еңбек төрелігінің шешімі белгіленген мерзімде орындалмаған жағдайда, тараптардың дауды шешуді сот тәртібімен жүзеге асыруға құқығы бар.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 166 бабына түсініктеме
- Тараптар бітімгершілік комиссиясында келісімге келмеген жағдайда, ұжымдық еңбек дауы дауды бітімгершілік рәсімдер арқылы шешудің екінші сатысы болып табылатын еңбек арбитражына жіберіледі. Заңмен ереуілге тыйым салынған немесе шектелген ұйымдар үшін (ҚР Еңбек кодексінің 303-бабын қараңыз) еңбек арбитражын құру міндетті болып табылады, ал еңбек төрелігі татуластыру рәсімдерінің соңғы кезеңі болып табылады.
Еңбек төрелігі – келісім комиссиясының жұмысы тоқтатылған күннен бастап бес күнтізбелік күн ішінде ұжымдық еңбек дауының тараптары құратын уақытша орган. Еңбек төрелігі әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық, салалық немесе өңірлік комиссиялар мүшелерінің қатысуымен құрылады (комиссиялар үшін ҚР Еңбек кодексінің 29-тарауын қараңыз). Еңбек арбитражының құрамына қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, мемлекеттік еңбек инспекторы, мамандар, сарапшылар және басқа да адамдар кіреді.
Еңбек төрелігінің жеке құрамы мен төрелік мүшелерінің саны ұжымдық еңбек дауы тараптарының келісімімен белгіленеді. Алайда, түсініктеме берілген баптың 2-тармағына сәйкес еңбек төрелігі кемінде бес адамнан тұруы керек. Еңбек арбитражының төрағасын аралық сот мүшелерінің арасынан тараптар сайлайды.
- Еңбек арбитражының жұмыс тәртібі заңмен реттелмеген. Еңбек дауының тараптары қызметкерлердің (олардың өкілдерінің) талаптарын еңбек арбитражында қарау тәртібін белгілеуге ерікті: дауды қарау тәртібін еңбек төрелігі айқындайды және ұжымдық еңбек дауы тараптарының назарына жеткізеді. .
- Түсініктеме берілген баптың 6 және 8-тармақтары еңбек арбитражының шешімін қабылдау және оны орындау үшін мынадай талаптарды белгілейді:
- еңбек арбитражының шешімі ол құрылған күннен бастап жеті күнтізбелік күннен кешіктірілмей қабылданады;
- еңбек арбитражының шешімі төрелік мүшелерінің жай көпшілік даусымен қабылданады;
- егер шешім қабылдау кезінде еңбек төрелігі мүшелерінің дауыстары тең бөлінсе, еңбек арбитражының төрағасының дауысы шешуші болып табылады;
- еңбек арбитражының шешімі дәлелді болуы, жазбаша түрде баяндалуы және төреліктің барлық мүшелері қол қоюы тиіс;
- Еңбек арбитражының шешімі ұжымдық еңбек дауының тараптары үшін міндетті болып табылады.
ҚР ЕК 166-бабына жаңа түсініктеме
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 166-бабы ұжымдық еңбек дауларын шешу процесінде еңбек арбитражын құру мен оның жұмыс істеуін реттейді. Келісу комиссиясының жұмысы барысында тараптар келісімге келе алмаған жағдайда, еңбек төрелігі қосымша құрал болып табылады.
- Еңбек арбитражын құру: Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 166-бабында еңбек арбитражының жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің тең санынан, сондай-ақ жұмыс беруші мен қызметкерлердің өкілдерінен тұратын паритет негізінде тараптардың бірлескен шешімі бойынша құрылатыны белгіленген. тәуелсіз сарапшы ретінде, оны тараптар бірлесіп тағайындайды немесе келіспеген жағдайда уәкілетті орган тағайындайды.
- Еңбек арбитражының функциялары: Еңбек арбитражының негізгі қызметі бітімгерлік комиссиямен шешілмеген ұжымдық еңбек дауларын қарау және шешу болып табылады. Еңбек төрелігі еңбек заңнамасын, ұжымдық шарттың талаптарын, келісімдер мен жұмыс берушінің актілерін қолдануға байланысты даулар бойынша шешім қабылдауға құқылы.
- Еңбек арбитражының шешімі: Еңбек арбитражының шешімі тараптардың келісімі негізінде, ал келісім болмаған жағдайда істі қарау нәтижелері бойынша қабылданады. Еңбек арбитражының шешімі тараптар үшін міндетті болып табылады және ол белгіленген мерзімде орындалуға тиіс.
Жалпы, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 166-бабында келісім комиссиясы келісімге келе алмаған кезде ұжымдық еңбек дауларын шешудің қосымша тетігі ретінде еңбек арбитражының түсінігі енгізілген. Бұл бап ұжымдық еңбек дауларын шешу процесін реттеуде, тараптарға туындаған келіспеушіліктерді шешудің баламалы құралын ұсынуда және жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасындағы әлеуметтік әріптестікті нығайтуда маңызды рөл атқарады.