ҚР ЕК-нің 36-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Еңбек шартын жасасқан кезде еңбек шартында жұмыскердің тапсырылатын жұмысқа біліктілігінің сәйкестігін тексеру мақсатында сынақ мерзімі туралы талап белгіленуі мүмкін. Сынақ мерзімі еңбек шартында көрсетілген жұмыс басталған күннен басталады.

2. Сынақ мерзімі жұмыскердің жұмыс өтіліне қосылады және үш айдан аспауға тиіс. Ұйымдардың басшылары және олардың орынбасарлары, бас бухгалтерлер мен олардың орынбасарлары, филиалдар, ұйымдар өкілдіктерінің басшылары үшін сынақ мерзімі алты айға дейін ұзартылуы мүмкін.

3. Жұмыскер жұмыста нақты болмаған кезеңге сынақ мерзімі тоқтатыла тұрады.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 36 бабына түсініктеме

  1. Түсініктеме берілген баптың 1-тармағына сәйкес қызметкерге сынақ мерзімі белгіленеді. Тестілеудің мақсаты – қызметкердің біліктілігінің оған тапсырылған жұмысқа сәйкестігін тексеру. Сынақ тек тараптардың келісімімен белгіленуі мүмкін, яғни. қызметкер мен жұмыс берушінің өзара келісімі бойынша.

Қызметкердің сынақ мерзімі еңбек шарты жасалған кезде ғана белгіленеді. Бұл ретте еңбек шартының қанша уақытқа жасалғаны маңызды емес (еңбек шартының талаптарын ҚР Еңбек кодексінің 29-бабынан және оған түсініктемеден қараңыз).

Қызметкерге сынақ белгілеу шарты міндетті емес, ол еңбек шартының қосымша шарттарына жатады. Бірақ егер бұл шарт еңбек шартына енгізілген болса, онда оның орындалмауы белгілі бір салдарға әкеп соғады.

Қызметкерді тестілеуден өткізу шарты еңбек шартында көрсетілуі тиіс.

Егер қызметкерді сынақтан өткізу туралы шарт жұмыс берушінің қолхатпен хабарлаған жұмысқа қабылдау туралы актінде ғана көрсетілсе, сынақ мерзімін белгілеуді заңды деп санауға болмайды, өйткені. жұмыс берушінің актісі жұмыс берушінің біржақты шешімі болып табылады, ал Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі еңбек шартында сынақ шартын белгілеуді талап етеді. Жұмыс берушінің біржақты тәртіппен сынақ мерзімін белгілеуі де қызметкердің құқығын бұзу болып табылады. Еңбек шартында сынақ туралы тармақ болмаған жағдайда қызметкер сынақсыз жұмысқа қабылданған болып есептеледі.

Қызметкерді басқа жұмысқа, оның ішінде жоғары лауазымға ауыстырған кезде сынақ мерзімін белгілеуге жол берілмейді. баптың 3-тармағына сәйкес. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 37-бабына сәйкес, егер жұмыс беруші қызметкерді сынақ мерзімі аяқталғанға дейін жоғары тұрған лауазымға тағайындаса, қызметкер сынақ мерзімінен өтті деп есептеледі.

  1. Тестілеудің мақсатына – қызметкердің өзіне жүктелген жұмысқа сәйкестігін тексеруге сүйене отырып, сынақ мерзімі қызметкердің еңбек міндеттерін атқара бастаған күннен бастап есептелуі керек деп есептейміз.
  2. Қызметкерге сынақ белгілеу туралы шарт жасалған еңбек шартының талаптарының бірі болып табылады.

Сынақ кезеңінде қызметкерлерге Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің нормалары, еңбек және ұжымдық шарттардың талаптары ешбір ерекшеліктер мен шектеулерсіз, оның ішінде еңбекақы төлеу, кепілдіктер мен өтемақылар беру, басқа да еңбек жағдайлары қолданылады.

  1. Қызметкердің сынақ мерзімі үш айдан аспауы керек. Түсініктеме берілген баптың 4-тармағында белгіленген үш айлық ең ұзақ сынақ мерзімі жұмыс берушінің бастамасы бойынша да, қызметкердің бастамасы бойынша да, екіжақты келісім бойынша да ұлғайтылуы немесе ұзартылуы мүмкін емес. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде ең аз сынақ мерзіміне шектеулер белгіленбеген. бапта белгіленген жағдайларда үш айға немесе үш айдан аз мерзімге еңбек шартын жасасу кезінде. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 29-бабына сәйкес сынақ мерзімі еңбек шартының қолданылу мерзімі шегінде белгіленуі мүмкін және ол еңбек шартының мерзімінен аз болуы керек деп есептейміз.

Қызметкердің сынақ мерзімі күнтізбелік айлармен немесе күндермен белгіленеді (мерзімдерді есептеу үшін ҚР Еңбек кодексінің 13-бабын және оған түсініктемені қараңыз). Сынақ кезеңіндегі жұмыс уақыты қызметкердің еңбек өтіліне қосылады.

Қолданыстағы Еңбек заңынан айырмашылығы, оған сәйкес қызметкер дәлелді себептермен жұмыста болмаған кезең сынақ мерзіміне есептелмейді, Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің түсіндірме берілген бабының 4-тармағында: қызметкер жұмыста іс жүзінде болмаған кезең сынақ мерзіміне есептелмейді. Яғни, қызметкер жұмыста болмаған кез келген уақыт, келмеу себептеріне қарамастан – дәлелді немесе құрметтемеушілік – қызметкердің сынақ мерзіміне есептелмейді.

  1. Түсініктеме берілген баптың 5-тармағында пробацияға қоюға болмайтын жұмыскерлердің санаттары көрсетілген. Оларға мыналар жатады:
  • тиісті лауазымға орналасу үшін конкурстық негізде жұмысқа орналасуға үміткер адамдар;
  • орта және жоғары кәсіптік білім беретін оқу орындарын бітірген және мамандығы бойынша жұмысқа алғаш рет келген адамдар;
  • мүгедектер.

баптың 2-тармағына сәйкес. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 207-бабында маусымдық жұмыстарға еңбек шартын жасасу кезінде сынақ мерзімі белгіленбеген. Егер осы санаттағы жұмыскерлердің еңбек шарттарында сынақтан өту шарттары болса, мұндай шарттар жарамсыз болып табылады (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 28-бабының 3-тармағы).

  1. Осы Кодексте жұмыс берушіні қызметкерге сынақ мерзімін белгілеу туралы жұмыс берушінің актісін шығаруға міндеттейтін нормалар жоқ. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 5 шілдедегі № 149-ө бұйрығымен бекітілген Еңбек кітапшаларын жүргізу және сақтау ережесі жұмысқа қосуды көздемейді. еңбек шартын жасасу кезінде сынақты белгілеу туралы ақпарат қызметкерлердің кітаптары.

ҚР ЕК 36-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 36-бабы еңбек шартындағы сынақ мерзімінің жағдайын реттейді және оның негізгі сипаттамаларын айқындайды.

  1. Сынақ мерзімі қызметкердің біліктілігінің тапсырылған жұмысқа сәйкестігін тексеру мақсатында белгіленеді. Осылайша, бұл уақыт қызметкердің кәсіби қабілеттерін, оның жаңа міндеттерге және еңбек ұжымына бейімделуін анықтау үшін пайдаланылады.
  2. Сынақ мерзімі қызметкердің еңбек өтіліне қосылады, бұл оның әлеуметтік төлемдерге және еңбек өтіліне байланысты басқа да жеңілдіктерге құқықтарын анықтау үшін маңызды. Стандартты сынақ мерзімі үш айдан аспауы керек, алайда ұйымдардың басшылары мен олардың орынбасарлары, бас бухгалтерлер мен олардың орынбасарлары, филиалдар мен өкілдіктердің басшылары сияқты қызметкерлердің жекелеген санаттары үшін сынақ мерзімі алты айға дейін ұзартылуы мүмкін. Бұл мұндай жұмысшылардың біліктілігі мен жауапкершілігіне қойылатын жоғары талаптарға байланысты.
  3. Қызметкер жұмыста іс жүзінде болмаған жағдайда (мысалы, еңбекке уақытша жарамсыздыққа немесе демалысқа байланысты) сынақ мерзімі осы кезеңге тоқтатылады. Бұл жұмыс берушіге қызметкердің біліктілігі туралы толық мәлімет алуға және оның кәсіби қабілетіне әділ баға беруге мүмкіндік береді.

Айта кету керек, сынақ мерзімінің шарты еңбек шартында көрсетілуі керек, әйтпесе мұндай мерзім белгіленбеген болып саналады. Сынақ мерзімінің қорытындысы бойынша қызметкер жұмыстан босатылған жағдайда жұмыс беруші Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде көзделген тәртіптерді сақтауға және қызметкерді жұмыстан босату туралы заңнамаға сәйкес хабарлауға міндетті.