ҚР ЕК-нің 64-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.

1. Жұмыскердің тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін жұмыс беруші немесе ұлттық басқарушы холдингтің бірінші басшысы Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда, мынадай:

1) ескерту;

2) сөгіс;

3) қатаң сөгіс;

4) осы Кодекстің 52-бабы 1-тармағының 8), 9), 10), 11), 12), 14), 15), 16), 17) және 18) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша, еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзу түріндегі тәртіптік жаза қолдануға құқылы.

2. Осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделмеген тәртіптік жазаларды қолдануға жол берілмейді.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 64 бабына түсініктеме

  1. Тәртіптік жаза деп жұмыс беруші тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін қолданған қызметкерге қатысты тәртіптік жазалау шарасы түсініледі (74-тармақ) 1 ҚР ЕК).

Тәртіптік теріс қылық – қызметкердің еңбек тәртібін бұзуы, сондай-ақ еңбек міндеттерін заңсыз орындамау немесе тиісінше орындамау (75-тармақ) 1-бап. 1 ҚР ЕК).

Ұйыммен еңбек қатынастарында болған және еңбек тәртібін бұзған қызметкер тәртіптік теріс қылықтың субъектісі болып табылады.

Тәртіптік жаза тек жұмыс берушімен еңбек қатынастарында болған қызметкерге ғана қолданылуы мүмкін.

Тәртіптік теріс қылық қызметкердің кінәсі – тәртіптік теріс қылықтың субъективті жағының болуымен сипатталады және кінәліде көрінеді, т.б. қызметкердің еңбек міндеттерін қасақана немесе абайсызда орындамауы немесе тиісінше орындамауы.

Қызметкердiң кiнәлi орындамау немесе тиiсiнше орындамау заңсыздығы қызметкердiң iс-әрекетiнiң еңбек заңнамасының белгiленген нормаларына, еңбек тәртiбi ережелерiне, лауазымдық нұсқаулықтарға, жұмыс берушiнiң бұйрықтары мен өкімдерiне сәйкес келмеуiн бiлдiредi. Қызметкерге байланысты емес себептермен, мысалы, қажетті материалдардың жоқтығынан, мүгедектікке байланысты еңбек міндеттерін орындамау немесе тиісінше орындамау тәртіптік теріс қылық ретінде қарастырыла алмайды.

  1. Еңбек тәртібін бұзғаны, тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін жұмыс беруші мынадай тәртіптік жазаларды қолдануға құқылы: ескерту, сөгіс, қатаң сөгіс, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде белгіленген жағдайларда жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу. .

Жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу келесі жағдайларда мүмкін:

  • қызметкердің бір жұмыс күнінде (жұмыс ауысымында) дәлелді себепсіз қатарынан үш және одан да көп сағат жұмыста болмауы;
  • қызметкер жұмыста алкогольдік, есірткілік, психотроптық, токсикалық масаңдық (олардың аналогтары) жағдайында болса, оның ішінде жұмыс күні ішінде алкогольдік, есірткілік, уытқұмарлық масаң күйді тудыратын заттарды (олардың аналогтары) пайдаланған жағдайларда;
  • ақшалай немесе тауарлық құндылықтарға қызмет көрсететін қызметкердің кінәлі әрекеттері немесе әрекетсіздігі, егер бұл әрекеттер немесе әрекетсіздік жұмыс беруші тарапынан оған деген сенімін жоғалтуға негіз болса;
  • тәрбиелік функцияларды орындайтын қызметкердің осы жұмысты жалғастырумен сыйыспайтын әдепсіз құқық бұзушылық жасауы;
  • егер шынайы құжаттар немесе мәліметтер еңбек шартын жасасудан бас тартуға негіз бола алатын болса, қызметкердің жұмыс берушіге еңбек шартын жасасу кезінде көрінеу жалған құжаттар немесе мәліметтер ұсынуы;
  • жұмыс берушiнiң атқарушы органы басшысының, оның орынбасарының немесе жұмыс берушi бөлiмшесi басшысының жұмыс берушiге материалдық залал келтiруiне әкеп соққан еңбек мiндеттерiн бұзуы;
  • қызметкердің сот актісіне сәйкес одан әрі жұмыс істеу мүмкіндігін болдырмайтын сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасауы.

Қызметкермен еңбек шартын бұзу сияқты жаза қолдану кезінде оған тек осы бапта тікелей көзделген жағдайларда ғана жол берілетінін есте ұстаған жөн. 54 ҚР ЕК. Ұйым басшысы істің барлық мән-жайларын ескере отырып, қызметкерге жаза қолданбай, онымен сөйлесумен немесе ауызша ескертумен шектелуі мүмкін. Бұл ретте, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделмеген тәртіптік жазаларды қолдануға жол берілмейтінін есте ұстаған жөн.

ҚР ЕК 64-бабына жаңа түсініктеме

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 64-бабында қызметкерлерге тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін жұмыс беруші немесе ұлттық басқарушы холдингтің бірінші басшысы қолдана алатын тәртіптік жазалардың түрлері белгіленген. Мақаланың негізгі ережелерін қарастырыңыз:

  1. Тәртіптік жазалардың түрлері: бапқа сәйкес жұмыс беруші тәртіптік жазалардың келесі түрлерін қолдануға құқылы:
    1. түсініктеме;
    2. сөгіс айту;
    3. қатаң сөгіс;
    4. 1-тармақтың 8), 9), 10), 11), 12), 14), 15), 16), 17) және 18) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 52-бабының .
  2. Заңда көзделмеген тәртіптік жазаларды қолдануға тыйым салу: Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 64-бабында осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделмеген тәртіптік жазаларды қолдануға жол берілмейтіні көрсетілген. Бұл жұмыс берушінің заңда көрсетілмеген санкцияларды қолдануға құқығы жоқ, тек белгіленген нормаларды сақтау керек дегенді білдіреді.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 64-бабына түсініктеме қызметкерлер мен жұмыс берушілерге тәртіптік жауапкершілік мәселелері бойынша өздерінің құқықтары мен міндеттерін жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Тәртіптік жаза қолдану кезінде жұмыс беруші заңнамада белгіленген тәртіптерді қатаң сақтауға және қызметкердің кінәсінің дәрежесін, сондай-ақ бұрынғы тәртіптік тәжірибесін ескеруі қажет екенін есте ұстаған жөн.